Czy zastanawiali się Państwo co to jest przyrost, a dokładnie przyrost spadku? Oczywiście chodzi o kontekst prawniczy, w tym wypadku prawa spadkowego.
Inne wpisy na temat prawa spadkowego znajdą Państwo tutaj.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą z zakresu PRAWA SPADKOWEGO.
[lwptoc]
Przyrost spadku
Dzisiejszy wpis ma znaczenie dla osób, które zastanawiają się nad napisaniem testamentu. Albo już go napisały. A dodatkowo chcą wiedzieć, jakie ten testament faktycznie będzie mieć skutki dla ich spadkobierców.
Przepis jest krótki, ale czy łatwy do zrozumienia… rozłóżmy go zatem na części, by zrozumieć co oznacza w praktyce, a brzmi tak:
Jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział, w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów (przyrost).
Powołanie spadkobierców w testamencie
Po pierwsze ważne jest, że do przyrostu (spadku) dojdzie wyłącznie, gdy mamy do czynienia z dziedziczeniem testamentowym. Spadkodawca sporządził testament, w którym do dziedziczenia powołał konkretne osoby. Musi to być taki testament, w którym do dziedziczenia powołane są przynajmniej dwie osoby. Inaczej nie może być mowy o przyroście.
Innymi słowy, przyrost nie ma zastosowania do dziedziczenia ustawowego. Gdy spadkobierca ustawowy nie chce lub nie może dziedziczyć, co do zasady do dziedziczenia dojdą jego zstępni albo osoby dalej powołane. Zasady te są ściśle uregulowane w poszczególnych przepisach o dziedziczeniu ustawowym.
Nie chce lub nie może być spadkobiercą
Ustawodawca używa ogólnego sformułowania „nie chce lub nie może”, bowiem obejmuje ono wiele stanów faktycznych. Przy czym nie chodzi tu jedynie o wolę (albo potencjalną niemożność) spadkobiercy. Chodzi o czynności prawne, które muszą zostać podjęte, by nastąpił określony skutek prawny.
Pojęcie “nie chce dziedziczyć” oznacza, że spadkobierca (w tym wypadku testamentowy) formalnie odrzucił spadek, w określonym przez przepisy terminie i w określony prawem sposób. Albo – druga możliwość – zawarł ze spadkodawcą umowę zrzeczenia się dziedziczenia.
Z kolei pojęcie “nie może dziedziczyć” oznacza jedną z poniższych osób:
- osobę fizyczną, która nie dożyła otwarcia spadku (wyjątek: dziecko poczęte w chwili śmierci spadkodawcy, ale jeszcze nie narodzone, które następnie urodziło się żywe),
- osobę prawną, która nie istniała w chwili śmierci spadkodawcy (wyjątek: fundacja ustanowiona w testamencie, pod warunkiem wpisania jej do rejestru w ciągu 2 lat od otwarcia testamentu),
- spadkobiercę, który został sądownie został uznany za niegodnego dziedziczenia, bowiem traktuje się go tak, jakby nie dożył otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy).
Brak odmiennej woli
Ten fragment przepisu oznacza, że testator może przewidzieć różne ewentualności już w testamencie. Zapobiegliwie może dokonać podstawienia. Zatem, gdy któraś z powołanych w pierwszej kolejności osób nie chce lub nie może dziedziczyć, jej udział przypadnie innej, konkretnie wskazanej osobie. Jeżeli testament milczy na ten temat, zastosowanie ma przyrost.
Spadkobiercy testamentowi przed ustawowymi
Jeżeli jednak spadkodawca nie wykazał się przezornością, przepisy decydują za niego. Skoro jest testament, to trzeba jak najwierniej odtworzyć wolę testatora. Uznano, że pozostały „wolny udział w spadku”, nie powinien przypaść spadkobiercom ustawowym, a pozostałym osobom, które są wskazane w testamencie. Zgodnie z zasadą przyrostu “wolny udział” przypadnie spadkobiercom testamentowym.
Bez znaczenia pozostaje czy spadkobiercy testamentowi są jednocześnie spadkobiercami ustawowymi. Skoro są powołani do dziedziczenia z testamentu, to jest to ich pierwszy tytuł powołania. Dopiero, jeżeli wszyscy odrzucili by spadek z testamentu, to doszłoby do dziedziczenia ustawowego. Jeżeli spadek z testamentu odrzuciłoby 2 spośród 5 spadkobierców testamentowych, to dojdzie do przyrostu na rzecz pozostałej 3. Osoby, które spadek odrzuciły nie będą dziedziczyć.
W stosunku do przypadających im udziałów
W tym fragmencie przepisu ustawodawca zdecydował w jaki sposób pozostali spadkobiercy testamentowi mają się podzielić “wolnym udziałem”. Ustala się zatem proporcję w jakiej dziedziczą ze sobą pozostałe osoby i w tej samej proporcji dzieli się wolny udział. W konsekwencji spadek przyrasta spadkobiercom testamentowym.
Przyrost spadku – podsumowanie
Należy pamiętać, że testator ma wolną wolę. Poprzez odpowiednio sformułowany testament może wyłączyć przyrost. Postanowić, że ewentualnie wolna część spadku przypadnie spadkobiercom ustawowym lub komukolwiek innemu (np. przez zastosowanie podstawienia).
Jeżeli potrzebujesz:
- porady prawnej z zakresu prawa spadkowego
- pomocy w prowadzeniu sprawy spadkowej,
zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818
Podstawa prawna: Kodeks cywilny
Stan prawny: 09.2020 r.
