Spadek w sądzie

Sprawy spadkowe wydają się proste, jednak często takie nie są. Gdy między stronami pojawi się spór i sprawa trafi do sądu, to prawo spadkowe okazuje się jedną z najbardziej skomplikowanych dziedzin prawa. Niezależnie od tego czy sprawa już teraz jest skomplikowana, czy jeszcze nie, to warto zwrócić się o poradę prawną. Pomoc prawną z zakresu prawa spadkowego świadczą adwokaci z naszej kancelarii. Co kryje się pod pojęciem spadek w sądzie? Najczęstsze sprawy to:

stwierdzenie nabycia spadku,
dział spadu,
sprawa o zachowek.

Rzadsze sprawy to m.in.:

– zaprotokołowanie przez sąd oświadczenia o odrzuceniu spadku (spadkobiercy częściej idą do notariusza),

– zabezpieczenie spadku,

– zarząd spadku nieobjętego.

Testament

Na długo przed tym, nim sprawa spadkowa ze spadkiem po nas trafi do sądu, warto zastanowić się czy nie powinniśmy spisać testamentu. Najpopularniejsze są testamenty własnoręczne i testamenty notarialne. W jednym i drugim wypadku warto zasięgnąć porady prawnej. Po pierwsze przyda się po to, by testament odzwierciedlał faktycznie naszą ostatnią wolę. Po drugie by był ważny i wywarł zamierzony skutek. Jeśli chodzi o testament własnoręczny, to musi zostać napisany w całości (począwszy od daty, przez całą treść, a skończywszy na podpisie) ręką testatora, czyli osoby, która chce spisać swoją ostatnią wolę. Choć testament nie musi być tym słowem zatytułowany, to jednak rozwiewa ono wszelkie wątpliwości i dlatego warto go użyć. Najważniejsze by z treści testamentu wynikała wola zapisania majątku na rzecz danej osoby po naszej śmierci. Z kolei niespełnienie warunku własnoręczności całego testamentu, powoduje, że będzie to testament nieważny. Warto również pamiętać, że testament może być w każdym czasie odwołany lub zmieniony.

Wydziedziczenie

Potocznie wydziedziczenie rozumie się jako pozbawienie praw do spadku, jednak nie jest to do końca prawdą. Zgodnie z kodeksem cywilnym, wydziedziczenie to jedynie pozbawienie prawa do zachowku, a nie do spadku w ogóle. Jaka jest różnica?

O samym zachowku mowa będzie poniżej, jednak już teraz wspomnieć należy, że nie każdemu spadkobiercy ustawowemu się on należy. Zatem po pierwsze wydziedziczyć można tylko te osoby, którym przysługuje roszczenie o zachowek. Po drugie wydziedziczenie musi nastąpić w testamencie. Wydziedziczając uprawnionego należy wskazać przyczynę wydziedziczenia (przynajmniej jedną z katalogu ustawowego). Po czwarte wydziedziczenie nie obejmuje zstępnych osoby wydziedziczonej. Zatem jeżeli chcemy wydziedziczyć również wnuki, musimy o tym odrębnie napisać w testamencie.

Żeby zatem skutecznie pozbawić spadkobiercę ustawowego jakichkolwiek praw do spadku, w tym i do zachowku, należy poza wydziedziczeniem dokonać jeszcze innych czynności. Klasycznym wyjściem będzie powołanie innej osoby do dziedziczenia. Są jednak również inne możliwości.

Umowa zrzeczenia się dziedziczenia

Jednym ze sposobów pozbawienia spadkobiercy ustawowego jakichkolwiek praw do przyszłego spadku, jest zawarcie z nim umowy zrzeczenia się dziedziczenia. Umowę tę zawiera przyszły spadkodawca ze swoim spadkobiercą ustawowym. Umowa ta wymaga formy aktu notarialnego i może zostać uchylona, jednak jedynie przez zgodne oświadczenie obu stron tej umowy w tej samej formie. Umowa co do zasady swym skutkiem obejmuje również zstępnych zrzekającego się spadku, choć strony mogą umówić się inaczej. Spadkobierca zrzekający się spadku traktowany jest tak, jakby nie dożył otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy).

Kto dziedziczy z ustawy

Co do zasady dziedziczą dzieci i małżonek, przy czym małżonek nie mniej niż 1/4 spadku. Jeżeli spadkodawca nie miał dzieci (małżeńskich, pozamałżeńskich, przysposobionych), to małżonek odziedziczy połowę spadku. Drugą połowę odziedziczą rodzice zmarłego. Jeżeli rodzice zmarli wcześniej, dziedziczyć będzie rodzeństwo spadkodawcy i odpowiednio ich potomkowie. Małżonek będzie dziedziczyć cały spadek z ustawy, jeżeli brak jest rodziców zmarłego, jego rodzeństwa i ich zstępnych.

Uwaga nie każdy małżonek dziedziczy. Jeżeli zmarły nie pozostawał w związku małżeńskim, ani nie miał dzieci, cały spadek przypada rodzicom. W braku rodziców – rodzeństwu, a jeżeli już nie żyją to ich zstępnym. Jeżeli nie ma nikogo z wyżej wymienionych gałęzi rodziny, to spadek dziedziczą dziadkowie i ich zstępni. Dziadkowie dziedziczą jednak spadki otwarte od 28.06.2009 r. (wcześniej otwartych spadków dziadkowie nie odziedziczą).

W braku jakichkolwiek krewnych (wymiennych powyżej) spadek w pewnych przypadkach odziedziczy pasierb, a jeżeli i jego brak gmina ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego.

Spadek w sądzie czy u notariusza

Od dłuższego już czasu wiele spośród czynności dotyczących spadku może przeprowadzić nie tylko w sądzie, ale i u notariusza. Najpopularniejsze jest oczywiście notarialne odrzucanie spadku, bowiem jest zdecydowanie szybsze. A w tej sprawie szybkość jest najważniejsza. Inne sprawy zaliczane do spadkowych częściej jednak trafią do sądu.

Przyjęcie spadku

Nabycie spadku następuje z mocy prawa z chwilą “otwarcia spadku”, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. Stan ten jednak przez 6 miesięcy jest niejako w zawieszeniu. O tym jak liczyć owe 6 miesięcy mowa będzie poniżej. W tym terminie można bowiem złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku wprost, przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

W wypadku spadków otwartych począwszy od 18.10.2015 r., jeżeli w terminie wspomnianych 6 miesięcy spadkobiercy nie złożą żadnego oświadczenia, to oznacza, że przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Znaczy to tyle, że za długi spadkowe odpowiadają do wysokości wartości aktywów spadku. Choć odpowiadają tylko do wysokości wartości aktywów spadku, to jednak odpowiedzialność tę ponoszą całym swoim majątkiem, a nie tylko majątkiem odziedziczonym.

Odrzucenie spadku

Jeżeli spadkobierca nie chce w ogóle dziedziczyć musi złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku. Oświadczenie należy złożyć w terminie 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o powołaniu do spadku. Co do zasady chwilą tą będzie śmierć spadkodawcy, jednak od zasady tej jest wiele wyjątków. Dla osoby powołanej do dziedziczenia w testamencie, a która o tym nie wiedziała, chwilą tą będzie dopiero dzień, w którym dowiedziała się o tym testamencie. Spadkobierca z dalszego kręgu dziedziczących pomimo tego, że wie o śmierci spadkobiercy i nawet był na jego pogrzebie, o tytule powołania do spadku może dowiedzieć się nawet 2 lub 3 lata od tych wydarzeń. Będzie tak, bowiem zostanie on powołany do dziedziczenia dopiero po tym, jak inni spadkobiercy (z wcześniejszych kręgów) odrzucą spadek. Z uwagi na stosunkowo krótki termin, oświadczenia te zwykle składa się przed notariuszem.

Stwierdzenie nabycia spadku

Sprawa o stwierdzenie nabycia spadku jest jedynie urzędowym potwierdzeniem tego, kto spadek nabył już z chwilą otwarcia spadku, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. Sprawa ta jest jednak niezwykle istotna i konieczna do przeprowadzenia, gdy w skład spadku wchodzi np. nieruchomość, samochód, czy oszczędności zgromadzone w banku. Postępowanie można przeprowadzić u notariusza, ale często niezbędne okaże się przeprowadzenie spadku w sądzie. Najczęściej będzie to konieczne, gdy spadkobiercy nie mają ze sobą kontaktu, nie wiedzą gdzie pozostali mieszkają. Inne typowe wypadki to, gdy spadkobierców ustawowych jest wielu lub gdy któryś ze spadkobierców ustawowych mieszka za granicą i nie może lub nie chce do Polski przyjechać.

Dział spadku

Jeżeli jest co najmniej dwóch spadkobierców, lecz nie mogą dojść do porozumienia, jak odziedziczonym spadkiem się podzielić, to konieczny będzie sądowy dział spadku. W sprawie o sądowy dział spadku rozliczeniu mogą podlegać również inne roszczenia, poza podziałem samych aktywów spadkowych. Sprawy te są skomplikowane, a często komplikują się jeszcze bardziej już przed sądem. Ważne jest dobre przeanalizowanie wszystkich przysługujących roszczeń, tak by sprawę przeprowadzić kompleksowo.

Zachowek

Zachowek to roszczenie przysługujące jedynie dzieciom, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy, o ile powołani byliby do dziedziczenia z ustawy. Jest to roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej połowie (a w niektórych wypadkach 2/3) wartości udziału spadkowego, który by się należał uprawnionemu z ustawy. Roszczenie to przysługuje jednak jedynie wtedy, gdy uprawniony nie otrzymał już należnego mu zachowku. Uprawniony do zachowku może go otrzymać w formie:

1. darowizny od spadkodawcy,

2. powołania do spadku

3. w postaci zapisu

Wyliczenie należnego zachowku niejednokrotnie okazuje się bardzo skomplikowane.

Spadek a darowizna

Skutki dokonania darowizny na rzecz spadkobiercy ustawowego mają wpływ nie tylko na dział spadku, ale również na możliwość domagania się zachowku. Darowizny muszą zostać przeliczone co do wartości. Co do zasady zostaną doliczone do spadku, a następnie zaliczone czy to na schedę spadkową, czy to na należny zachowek.

Prawnicy z kancelarii pomogą w analizie całej sprawy spadkowej i doradzą wybór najdogodniejszego rozwiązania, również pod kątem podatkowym. Adwokaci reprezentują klientów w sprawach spadkowych w sądzie. Zarówno przy stwierdzeniu nabycia spadku, dziale spadku, jak i o zapłatę zachowku.

Pomagamy także w sprawach uzyskania renty rodzinnej (tzw. emerytury po śmierci małżonka). Więcej na ten temat przeczytasz na naszym BLOGU – tutaj (kliknij).

Zapraszamy do korzystania z usług kancelarii i czytania naszego BLOGA – www.adwokatagk.pl/blog/

Kancelaria świadczy pomoc prawną z zakresu całego prawa spadkowego, która obejmuje m.in. sprawy dotyczące:

stwierdzenia nabycia praw do spadku
działu spadku
dochodzenia roszczeń z tytułu zachowku
wszelkie inne związane z dziedziczeniem

Prawnicy pomogą przygotować testament, przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, jaki i dział spadku, w szczególności reprezentując Klienta przed sądem. Kancelaria reprezentuje Klientów w sprawach o zachowek. Prawnicy z kancelarii pomogą w sprawie o odrzucenie spadku.

Wcześniejsze zaplanowanie rozrządzeń na wypadek śmierci i sporządzenie testamentu, szczególnie przy dużym majątku, będzie dużą pomocą dla spadkobierców i pozwoli im uniknąć wieloletnich postępowań o dział spadku, dlatego warto o tym pomyśleć zawczasu i zasięgnąć porady u specjalisty.

Prawnicy z kancelarii pomogą w analizie całej sprawy i doradzą wybór najdogodniejszego rozwiązania, również pod kątem podatkowym.