Audyt prawny (legal due diligence)
Planujesz nabyć udziały lub akcje w spółce kapitałowej lub przedsiębiorstwo (lub jego zorganizowaną część)? A może nawet pojedynczy składnik majątku przedsiębiorstwa? Nie kupuj przysłowiowego kota w worku! Do takiej transakcji powinieneś się dobrze przygotować, bo może mieć ona dla Ciebie bardzo daleko idące konsekwencje. Z tego z kolei niestety kupujący często nie zdają sobie sprawy. Przede wszystkim powinieneś zweryfikować czy z planowaną transakcją wiążą się jakieś ryzyka prawne (istniejące i potencjalne). A tym samym, czy będzie ona dla Ciebie bezpieczna i korzystna z biznesowego punktu widzenia. Coś co z zewnątrz prezentuje się bardzo dobrze wcale nie musi być takie „w środku”. Skądś w końcu wzięło się powiedzenie, żeby nie oceniać książki po okładce.
Zapraszam do zapoznania się z ofertą kancelarii dla przedsiębiorców. TUTAJ.
[lwptoc]
Co to jest audyt prawny?
Audyt prawny (legal due diligence) to nic innego jak prześwietlenie pod kątem prawnym tego co akurat inwestor zamierza nabyć. Sprawdzenie czy z planowaną transakcją wiążą się dla niego jakieś ryzyka. Co ważne, chodzi tu nie tylko o te już istniejące ryzyka, ale również te które mogą pojawić się w przyszłości, ale których przyczyny już zaistniały).
Te ryzyka mogą mieć proste przełożenie na samo podjęcie decyzji przez inwestora o zawarciu planowanej transakcji. Niektóre z nich będą bowiem musiały zostać bezwzględnie usunięte przed zawarciem planowanej transakcji. Są to tzw. deal breakers. Niektóre zidentyfikowane ryzyka mogą z kolei wpływać na wartość przedmiotu nabycia. Są to tzw. valuation issues. Będą one stanowić dla inwestora dodatkową argumentację przy negocjacjach w zakresie ceny planowanej przez niego transakcji. Wreszcie niektóre z tych ryzyk mogą również wpływać na samą treść postanowień umownych (tzw. agreement issues).
Co jest oceniane w ramach audytu prawnego?
W ramach audytu prawnego podmiot, w którym mają być nabyte udziały lub akcje lub przedmiot planowanego nabycia oceniane są przez audytorów kompleksowo. Zakres audytu prawnego jest oczywiście uzależniony od tego co jest poddane temu audytowi. Jak wskazano powyżej, przedmiotem tym mogą być na przykład udziały lub akcje w spółce kapitałowej, przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, a nawet pojedynczy składnik majątku przedsiębiorstwa.
Zazwyczaj audyt prawny skupia się na następujących kategoriach spraw, tj. na sprawach:
- korporacyjnych, w tym analizę struktury udziałowej i powiązań kapitałowych,
- dotyczących ruchomości i nieruchomości,
- dotyczących praw na dobrach niematerialnych, w tym w zakresie praw własności przemysłowej, praw autorskich i know-how,
- handlowych, w tym w zakresie zawartych umów oraz pozostałych produktów opartych o stosunki umowne takich jak różnego rodzaju regulaminy czy też ogólne warunki sprzedaży, zakupu lub świadczenia usług,
- z zakresu ochrony środowiska,
- pracowniczych i stosunków cywilnoprawnych,
- z zakresu ochrony konkurencji,
- dotyczących postępowań sądowych i pozasądowych, administracyjnych i pozaadministracyjnych, egzekucyjnych oraz stanu roszczeń
- i innych (w zależności od specyfiki badanego przedmiotu).
W praktyce zdarza się tak, że inwestor ogranicza zakres audytu prawnego wyłącznie do wybranych przez siebie zakresów.
Jeżeli jakieś ryzyka zostaną stwierdzone w ramach audytu prawnego, to z jego wyników inwestor dowie się w jaki sposób można je wyeliminować lub przynajmniej maksymalnie zminimalizować.
Gdzie odbywa się i ile trwa audyt prawny?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Brzmi bowiem ona – to zależy. Ale od czego? Jeśli chodzi o miejsce odbycia audytu prawnego to jest to albo siedziba audytorów albo siedziba kontrahenta inwestora. Dokumentacja audytowa albo jest przekazywana audytorom w kopiach, a oryginały pozostają do wglądu w siedzibie kontrahenta. Albo też dokumentacja audytowa jest badana wyłącznie w siedzibie kontrahenta. Ma to miejsce zazwyczaj wtedy gdy dokumentacja zawiera informacje poufne.
Czas trwania audytu prawnego zależy z kolei przede wszystkim od tego jak bardzo obszerna jest dokumentacja poddana temu audytowi i jak bardzo jest szczegółowa. Warto wspomnieć, że audyt prawny zaczyna się (najczęściej po zawarciu przez strony umów o poufności) od sporządzenia listy dokumentów żądanych przez audytorów.
Jak wygląda podsumowanie audytu prawnego?
Z przeprowadzanego audytu prawnego audytorzy sporządzają raport. W raporcie tym audytorzy wskazują stwierdzone przez siebie ryzyka prawne. Jednocześnie, oceniają oni poziom (stopień istotności) tych ryzyk. Daje to inwestorowi ogólny wgląd w sytuację prawną przedmiotu planowanego nabycia.
Ale to nie wszystko. W raporcie z audytu prawnego audytorzy wskazują również wskazanie szczegółowych działań (czynności) zaradczych. Czyli innymi słowy rozwiązań mających na celu wyeliminowanie lub przynajmniej maksymalne możliwe ograniczenie zidentyfikowanych ryzyk. W tym poprzez poprawę i zabezpieczenie sytuacji prawnej podmiotu, w którym mają być nabyte udziały lub akcje lub przedmiot planowanego nabycia.
Jak pokazuje praktyka nawet w przypadku małych podmiotów, w których mają być nabyte udziały lub akcje, istniejących na rynku stosunkowo krótko i o nierozbudowanej strukturze czy też małego przedmiotu planowanego nabycia, tych zidentyfikowanych ryzyk może być całkiem sporo.
Jakie korzyści prawne płyną z audytu prawnego?
Audyt prawny pozwoli inwestorowi na podjęcie w pełni świadomej decyzji co do zawarcia planowanej transakcji. Inwestor będzie bowiem wiedział czy będzie ona dla niego bezpieczna i korzystna.
Co więcej, zidentyfikowane ryzyka pozwolą również inwestorowi na przygotowanie odpowiedniej strategii negocjacyjnej z kontrahentem. Każda bowiem “wada”, jeśli jest akceptowalna przez inwestora, może bowiem w ostatecznym rozrachunku doprowadzić do obniżenia ceny przedmiotu nabycia.
Warto również rozważyć rozszerzenie audytu prawnego na audyt podatkowy i ekonomiczny.
Stan prawny na 05.2020 r.
