Co znaczy, że spadkobierca jest niegodny dziedziczenia? Kto stwierdza, że dana osoba nie zasługuje na spadek? Dzisiaj o niegodności dziedziczenia.
Inne wpisy na temat prawa spadkowego znajdą Państwo tutaj.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą z zakresu PRAWA SPADKOWEGO.
[lwptoc]
Niegodność dziedziczenia
Wiele pojęć ma różny zakres znaczeniowy. Szerszy i węższy, potoczny i szczególny dla danej dziedziny. Tak właśnie jest z „niegodnością dziedziczenia”.
W znaczeniu potocznym, pojęcie to może bowiem objąć wiele sytuacji, w których w odczuciu rodziny, osób bliskich spadkodawcy, dana osoba (spadkobierca) nie zasługuje na spadek. Jednak „niegodność dziedziczenia” w znaczeniu ścisłym, prawniczym, ma bardzo wąskie znaczenie. Kodeks przewiduje jedynie 3 rodzaje sytuacji, w których spadkobiercę można uznać za niegodnego dziedziczenia.
Kto jest niegodny dziedziczenia
Zgodnie z kodeksem cywilnym za niegodną dziedziczenia można uznać osobę, która:
- dopuściła się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
najbardziej skrajny przykład to, gdy spadkobierca dla uzyskania spadku zabija spadkodawcę, a ogólniej chodzi w szczególności o przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu spadkodawcy, przeciwko jego wolności, czci, seksualności, a nawet jego mieniu np. jeżeli ma to wpływ na możliwość egzystencji spadkodawcy; istotne jest to, że przestępstwo musi być popełnione na szkodę spadkodawcy, inne przestępstwa, na szkodę innych osób, nie są brane pod uwagę;
- podstępem lub groźbą nakłoniła spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodziła mu w dokonaniu jednej z tych czynności,
przykładem podstępnego działania będzie takie, w którym jeden ze spadkobierców skutecznie utwierdza spadkodawcę w błędnym przekonaniu co do pozostałych spadkobierców, na skutek czego zostają oni wydziedziczeni,
z kolei groźba musi wywołać u spadkodawcy realną obawę o niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe spadkodawcy lub innej osoby, na skutek czego spadkodawca spisuje/zmienia/odwołuje testament);
- umyślnie ukryła lub zniszczyła testament spadkodawcy, podrobiła lub przerobiła jego testament albo świadomie skorzystała z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego,
przykład: spadkobierca znalazł testament spadkodawcy, ale świadomie zataja ten fakt, bo testament jest dla niego niekorzystny.
Jeżeli jednak nie ma mowy o którymkolwiek z powyższych zdarzeń, to w ogóle nie może być mowy o niegodności dziedziczenia.
Zatem sytuacje w których:
- spadkobierca jedynie nie interesuje się spadkodawcą,
- nie kontaktuje się z nim,
- prowadzi życie w sposób niezgodny z wolą spadkodawcy,
nie mogą doprowadzić do uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. W takich sytuacjach, to wyłącznie od spadkodawcy będzie zależało, czy innym sposobem (pominięcie w testamencie, wydziedziczenie) będzie chciał pozbawić dziedziczenia (w części lub w całości) swych spadkobierców.
Kto decyduje o niegodności dziedziczenia
O tym, czy dane zachowanie spełnia przesłanki do uznania za niegodnego dziedziczenia decyduje sąd w postępowaniu procesowym. Co do zasady właściwym będzie sąd według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.
Uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia może żądać każdy, kto ma w tym interes. Tymi osobami będą: pozostali spadkobiercy dziedziczący razem lub w miejsce osoby, która miałaby być uznana za niegodną dziedziczenia.
Z pozwem o uznanie danej osoby za niegodną dziedziczenia można wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym powód dowiedział się o przyczynie niegodności. Kodeks wprowadza jednak drugie ograniczenie czasowe. Nie może to być później niż przed upływem lat trzech od otwarcia spadku. Otwarcie spadku to dzień śmierci spadkodawcy.
Co istotne pozew ten nie jest tani. Opłata sądowa wynosi 5% wartości udziału spadkowego osoby, która miałaby być uznana za niegodną dziedziczenia. Zatem im większy spadek, tym wyższa opłata. Należy też pamiętać, że osoba, która żąda od sądu stwierdzenia niegodności dziedziczenia musi swoje twierdzenia udowodnić.
Niegodność dziedziczenia – skutki
Na skutek uznania osoby za niegodną dziedziczenia przyjmuje się fikcję, że osoba te nie dożyła otwarcia spadku. Skoro nie dożyła śmierci spadkodawcy, to nie dziedziczy. Jeżeli za niegodnego dziedziczenia uznano spadkobiercę testamentowego, to dojdzie albo do przyrostu, albo do dziedziczenia ustawowego. Z kolei gdy niegodnym jest spadkobierca ustawowy, to w jego miejsce dziedziczą jego zstępni (dzieci, wnuki), albo dalsze osoby, zgodnie z porządkiem dziedziczenia.
Przebaczenie
Spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył. Do skutecznego przebaczenia nie trzeba mieć zdolności do czynności prawnych, to jednak by przebaczenie faktycznie można uznać za skuteczne, musi nastąpić z dostatecznym rozeznaniem.
Podsumowanie
Niegodnym dziedziczenia może być uznany zarówno spadkobierca ustawowy, jak i testamentowy. Musi jednak wystąpić co najmniej jedna z przesłanek wskazanych w kodeksie cywilnym. Jeżeli nie zaszła żadna z przesłanek, to nie ma możliwości sądowego uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia.
Jeżeli potrzebujesz:
- porady prawnej z zakresu prawa spadkowego
- pomocy w prowadzeniu sprawy spadkowej,
zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818
Podstawa prawna: Kodeks cywilny
Stan prawny: 10.2020 r.
