Odmowa wszczęcia postępowania o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę

Przepisy ustawy o cudzoziemcach zmieniają się dynamicznie. Cudzoziemcy i pracodawcy muszą zwracać uwagę na to czy w konkretnej sytuacji powierzenie pracy cudzoziemcowi będzie możliwe. Czy możliwe będzie w ogóle wszczęcie postępowania o udzielenie zezwolenia pobytowego związanego z pracą. Przepisy przewidują bowiem sytuacje, w których wojewoda w ogóle nie będzie mógł wszcząć postępowania.

Dlaczego wojewoda? Choć dla wielu jest to oczywiste, to pewnie nie dla wszystkich. Jest tak dlatego, że to wojewoda jest organem pierwszej instancji, który prowadzi postępowanie i wydaje decyzje pobytowe (odmawia ich wydania). Zatem to do wojewody (w urzędzie wojewódzkim) składa się wniosek w sprawach pobytowych.

W tym wpisie omówię okoliczności, które są przeszkodą we wszczęciu postępowania o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.

Inne artykuły w kategorii CUDZOZIEMCY na naszym BLOGU – kliknij TUTAJ.

Oferta pomocy prawnej CUDZOZIEMCOM – ZAPRASZAM.

Jeżeli potrzebujesz pomocy, zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818

Co to jest wszczęcie postępowania?

Wszczęcie postępowania to moment, od którego organ – w tym wypadku wojewoda – zaczyna badać merytorycznie złożony wniosek. Merytorycznie, czyli sprawdza czy cudzoziemiec spełnia przesłanki do udzielenia mu zezwolenia pobytowego. Innymi słowy bada czy cel pobytu na jaki powołuje się cudzoziemiec wymaga tego, by przebywał on w Polsce ponad 3 miesiące. Wojewoda informuje cudzoziemca na piśmie, że postępowanie zostało wszczęte, jeżeli są podstawy do jego formalnego wszczęcia i nie zaszła żadna przesłanka negatywna. Zwykle poda też przewidywany czas wydania decyzji. Jeżeli wojewoda odmówi wszczęcia postępowania, to do cudzoziemca zostanie wysłane postanowienie.

Podstawy do odmowy wszczęcia omawianego postępowania można podzielić na podstawowe oraz szczególne. Podstawowe odnoszą się do niemal wszystkich zezwoleń na pobyt czasowy. Jest kilka wyjątków, np. postępowanie o zezwolenie w celu połączenia z rodziną będzie wszczęte pomimo, że cudzoziemiec przebywa za granicą. Niektóre spośród pozostałych rodzajów zezwoleń czasowych przewidują dodatkowe sytuacje, w których postępowanie nie zostanie wszczęte.

Zatem pamiętać należy, że złożenie wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę nie gwarantuje tego, że wojewoda w ogóle postępowanie rozpocznie.

Podstawowe przyczyny odmowy wszczęcia postępowania

Podstawowe przesłanki odmowy wszczęcia (czyli formalnego rozpoczęcia) postępowania można podzielić na kilka kategorii:

1. braki formalne wniosku,
2. cudzoziemiec posiada inny tytuł pobytowy, który uniemożliwia złożenie wniosku,
3. względy bezpieczeństwa,
4. cudzoziemiec musi opuścić terytorium Polski.

Braki formalne wniosku

Jednymi z ważniejszych powodów, dla których wojewoda odmówi wszczęcia postępowania, są popełnione błędy formalne tj.:

1. cudzoziemiec przy składaniu wniosku lub w wyznaczonym terminie nie złożył odcisków linii papilarnych,
2. cudzoziemiec w chwili złożenia wniosku przebywał poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Powyższe błędy wbrew pozorom zdarzają się stosunkowo często. Co do zasady wniosek o zezwolenie na pobyt cudzoziemiec składa osobiście. Skład go przebywając w Polsce. Wniosek można też wysłać do urzędu pocztą, ale nadal cudzoziemiec musi być w Polsce. Jednocześnie ze złożeniem wniosku, cudzoziemiec składa odciski linii papilarnych. Powyższe nie zawsze jest możliwe. Czasem termin złożenia odcisków trzeba zarezerwować przez internet. W innych wypadkach urząd na piśmie wezwie do pojawienia się w urzędzie w tym celu. Jeżeli cudzoziemiec przegapi termin i odcisków nie złoży, to nastąpi odmowa wszczęcia postępowania.

Niewłaściwy tytuł pobytowy

Cudzoziemiec nie może złożyć wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, gdy przebywa na terytorium Polski na podstawie:

1. zezwolenia na pobyt stały lub pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej (zezwolenia te są lepsze, dają więcej uprawnień i  umożliwiają wykonywanie praktycznie dowolnej pracy),
2. wizy Schengen upoważniającej do wjazdu ze względów humanitarnych, z uwagi na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe,
3. zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na okoliczności, które wymagają jego krótkotrwałego pobytu w kraju (np. konieczność osobistego stawienia się przed sądem lub organem władzy publicznej, szczególna sytuacja osobista cudzoziemca wymaga jego obecności, lub ta obecność spowodowana jest interesem Polski),
4. zgody na pobyt tolerowany lub zgody na pobyt ze względów humanitarnych albo w związku z udzieleniem mu azylu, ochrony uzupełniającej lub ochrony czasowej lub nadaniem mu statusu uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej,
5. ubiega się o udzielenie ochrony międzynarodowej lub o udzielenie azylu.
   

Względy bezpieczeństwa

Kolejne przesłanki odmowy wszczęcia postępowania wiążą się z zagrożeniem jakie cudzoziemiec może potencjalnie stanowić w Polsce:

1. cudzoziemiec jest zatrzymany, umieszczony w strzeżonym ośrodku lub w areszcie dla cudzoziemców,
2. wobec cudzoziemca stosuje się środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczania kraju,
3. odbywa karę pozbawienia wolności lub jest tymczasowo aresztowany.

W powyższych sytuacjach cudzoziemiec posiada inny tytuł pobytowy. Do czasu wyjaśnienia sytuacji cudzoziemca, tytuł ten nie pozwala jednak na ubieganie się o zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce.

Cudzoziemiec musi opuścić Polskę

Zdarza się, że cudzoziemiec formalnie został zobowiązany do opuszczenia Polski, ale jeszcze z niej nie wyjechał. W takiej sytuacji również nie może ubiegać się o udzielenie mu zezwolenia na pobyt czasowy. Chodzi tu o sytuacje, gdy cudzoziemiec przebywa w Polsce, ale musi ją opuścić:

1. po tym, jak został zobowiązany do powrotu, i nie upłynął jeszcze termin dobrowolnego powrotu określony w decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu, także w przypadku przedłużenia tego terminu,
2. po tym, jak wydano jedną z niżej wymienionych decyzji i stały się one ostateczne (art. 299 ust. 6 ustawy o cudzoziemcach):

– odmówiono przedłużenia wizy Schengen lub krajowej,

-odmówiono udzielenia zezwolenia na pobyt (czasowy, stały, rezydenta długoterminowego UE),

– umorzono postępowanie w sprawach wskazanych powyżej,

– cofnięto zezwolenie na pobyt czasowy, stały lub rezydenta długoterminowego UE,

– odmówiono nadania statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony miedzy narodowej,

– uznano wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny,

– umorzono postępowanie w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej,

– pozbawiono statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej,

– cofnięto zgodę na pobyt ze względów humanitarnych.

Szczególne przyczyny odmowy wszczęcia postępowania

W wypadku zezwoleń na pobyt czasowy i pracę przepisy przewidują jeszcze dodatkowe przesłanki do odmowy wszczęcia postępowania. W dużej mierze chodzi o sytuację, gdy cudzoziemiec powinien ubiegać się o zezwolenie innego typu, ponieważ w dniu składania wniosku:

1) jest pracownikiem delegowanym do pracy w Polsce na określony czas przez pracodawcę mającego siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej – przez cały okres delegowania lub

2) przebywa w Polsce na podstawie zobowiązań określonych w umowach międzynarodowych dotyczących ułatwienia wjazdu i czasowego pobytu niektórych kategorii osób fizycznych zajmujących się wymianą handlową lub inwestycjami, lub

3) prowadzi działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W tej sytuacji, cudzoziemiec musi ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej.

Uwaga nowość

Nowość to może za dużo powiedziane, ponieważ przepis obowiązuje od 27.04.2019 r. Jednak ze względu na czas oczekiwania na złożenie odcisków linii papilarnych, niektórych cudzoziemców może spotkać zdziwienie, gdy po wielu miesiącach oczekiwania, okaże się, że ich postępowanie nie może się toczyć.

Od 27.04.2019 r. wojewoda dodatkowo odmówi wszczęcia postępowania, gdy w dniu składania wniosku o udzielenie mu tego zezwolenia cudzoziemiec przebywa  w Polsce:

1) w celu wykonywania pracy sezonowej (w rozumieniu art. 88 ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy), lub

2) na podstawie wizy wydanej w celu turystycznym lub w celu odwiedzin u rodziny i przyjaciół (odpowiednio art. 60 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy o cudzoziemcach), lub

3) w celu turystycznym lub w celu odwiedzin u rodziny lub przyjaciół, na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen.

Najnowsze przepisy stosuje się do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji. Innymi słowy stosuje się je do postępowań wszczętych od 27.04.2019 r. Warto pamiętać, że już wcześniej niedopuszczalne było złożenie wniosku o zezwolenie na pobyt i pracę, gdy tytułem pobytowym była wiza turystyczna.

Do tej pory złożenie wniosku w czasie, w którym cudzoziemiec przebywał na podstawie wizy turystycznej nie kończyło się dla cudzoziemca pozytywnie. W takiej sytuacji sprawę “przejmowała” Straż Graniczna i wydawała decyzję o wydaleniu cudzoziemca z Polski (zobowiązanie do powrotu). Uznawano bowiem, że cel i warunki pobytu cudzoziemca w Polsce są niezgodne z celem deklarowanym przy przekraczaniu granicy. Ponadto zmiana celu z turystycznego za zarobkowy nie była dopuszczalna.

Konsekwencje odmowy wszczęcia

Skutki odmowy wszczęcia postępowanie zwykle będą poważne. Zwykle bowiem okaże się, że kolejnego wniosku nie można złożyć, a pobyt cudzoziemca od dawna jest nielegalny. Nielegalny, bowiem nie złożył skutecznie wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy w czasie swego legalnego pobytu. Tylko skuteczne, pod względem formalnym, złożenie wniosku pobytowego powoduje przedłużenie legalności pobytu cudzoziemca w Polsce.

Stan prawny na 12.2019 r.