[lwptoc depth=”1″]
Zatarcie skazania
Nikomu nie trzeba tłumaczyć, że życie z łatką przestępcy nie należy w praktyce do najłatwiejszych. Osoby karane niejednokrotnie spotykają się z piętnowaniem w społeczeństwie. Ma to realne przełożenie chociażby w sferze zatrudnienia. W tym zakresie istnieją bowiem przepisy, które ograniczają dostęp do niektórych stanowisk właśnie ze względu na wymóg niekaralności.
Biorąc jednak pod uwagę funkcję wychowawczą kary, taki stan nie powinien trwać wiecznie. Stąd też ustawodawca wprowadził do kodeksu karnego instytucję zwaną “zatarcie skazania”.
Czym jest zatarcie skazania?
Zatarcie skazania polega na tym, że w określonych przypadkach skazanie uważa się za niebyłe. Wówczas też, wpis o skazaniu usuwa się z urzędu z rejestru skazanych.
Istota tego zatarcia polega na tym, że w tych określonych przypadkach osoba skazana traktowana jest jak osoba niekarana (w każdym możliwym znaczeniu), czyli tak jakby nigdy nie popełniła przestępstwa. Odpowiadając na pytanie o uprzednią karalność, osoba taka może więc z czystym sumieniem powiedzieć, że karana nie była.
Jest to tzw. fikcja prawna czy zapomnienie prawne. Nie ulega przecież wątpliwości, że do skazania takiej osoby przecież w rzeczywistości doszło. Skazanie jedynie “uważa się za niebyłe”, a nie “jest niebyłe”.
Zapoznaj się z ofertą pomocy w sprawach karnych – kliknij TUTAJ
Jeżeli potrzebujesz pomocy, zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818
Niemniej, pamiętać należy, że jeśli skazanie zostało zatarte, to nie można już mówić o takiej osobie jako o osobie karanej, bo taką już nie jest. Jest to szczególnie istotne pod kątem ewentualnej odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych czy też odpowiedzialności za zniesławienie czy znieważenie takiej osoby.
Kiedy dochodzi do zatarcia skazania?
Zatarcie skazania następuje z mocy prawa w przypadku kary:
- dożywotniego pozbawienia wolności – z upływem 10 lat od uznania jej za wykonaną, od darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania,
- pozbawienia wolności lub 25 lat pozbawienia wolności – z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo przedawnienia jej wykonania,
- ograniczenia wolności – z upływem 3 lat od wykonania lub darowania kary albo przedawnienia jej wykonania,
- grzywny – z upływem 1 roku od wykonania lub darowania kary albo przedawnienia jej wykonania.
Ponadto, zatarcie skazania następuje z mocy prawa również w przypadku:
- odstąpienia od wymierzenia kary – z upływem 1 roku od wydania prawomocnego orzeczenia,
- wymierzenia kary w zawieszeniu – z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.
Pamiętać przy tym jednak należy o jednej ważnej rzeczy. W przypadku gdy orzeczony został środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania.
Dla zatarcia skazania nie ma znaczenia fakt usunięcia wpisu o skazaniu z rejestru skazanych. Czynność ta ma charakter jedynie deklaratoryjny (jest czynnością techniczną). Znaczenie ma tylko to czy upłynął już wymagany do zatarcia skazania czas czy nie.
Czy można wnioskować o szybsze zatarcie skazania?
Tak, można. Nie dotyczy to jednak każdego możliwego przypadku. Taki wniosek można bowiem złożyć jedynie w przypadku skazania na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat. Może to mieć miejsce dopiero po upływie 5 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
Jest jednak jeszcze jedno ale. Warunkiem uwzględnienia takiego wniosku jest przestrzeganie przez skazanego, w okresie tych 5 lat, porządku prawnego. Innymi słowy, wcześniejsze zatarcie skazania na wniosek skazanego jest dla niego formą nagrody za dobre sprawowanie. Jest to kolejny przykład zastosowania w praktyce wspomnianej wychowawczej funkcji kary.
Kiedy dochodzi do zatarcia skazania w przypadku zbiegu skazań?
Jak wspominałam powyżej, zatarcie skazania powoduje odzyskanie przez daną osobę statusu osoby niekaranej i to w każdym możliwym znaczeniu tych słów. Sytuacja jest oczywista w przypadku jednego skazania.
Życie pisze jednak różne scenariusze. Może się zdarzyć tak, że dana osoba została kilkukrotnie skazana. W tym, kolejne skazanie nastąpiło po rozpoczęciu, ale jeszcze przez upływem okresu wymaganego do zatarcia wcześniejszego skazania. Co wtedy z zatarciem pierwszego ze skazań?
Nie może ulegać wątpliwości fakt, że zatarcie skazania dotyczy osoby, a nie czynów przez nią popełnionych. Jedna osoba nie może być jednocześnie uważana za karaną i niekaraną. Takie rozwiązanie nie miałoby sensu. Status osoby niekaranej przysługuje niepodzielnie – albo się jest osobą niekaraną albo osobą karaną.
W tej sytuacji ustawodawca wprowadził zasadę jednoczesności zatarcia wszystkich skazań. Polega ona na tym, że dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań. Żeby można było mówić o zatarciu skazania, spełnione muszą zostać warunki do zatarcia każdego ze skazań z osobna. Do zatarcia skazania za wszystkie przestępstwa dojdzie w chwili, w której zostaną spełnione przesłanki do zatarcia ostatniego z nich.
Czy są jakieś przestępstwa, które nie podlegają zatarciu skazania?
Jeśli myślisz, że ustawodawca przewidział możliwość zatarcia skazania w przypadku wszystkich możliwych skazań, to się mylisz. Istnieje w tym zakresie jedno, ale dość istotne ograniczenie. Mianowicie, nie ma możliwości zatarcia skazania w przypadku skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeśli pokrzywdzony był małoletnim poniżej 15 lat. Ograniczenie to dotyczy więc jednego z przestępstw o najcięższym kalibrze i podyktowane jest ochroną najmłodszych.
Stan prawny: 01.2020 r.
