Co to jest umowa o świadczenie usług?

Jest to każda umowa, w ramach której jeden podmiot zobowiązuje się wykonywać usługi dla drugiego podmiotu. Usługami mogą być czynności prawne i czynności faktyczne. Czyli umową o świadczenie usług, będzie zarówno umowa z adwokatem  (np. na zastępstwo prawne w sprawach o zapłatę), jak i umowa o sprzątanie biura, czy umowa o korzystanie z siłowni.

Świadczenie usług – analogia do najmu – nie!

Często pojawiają się pytania o możliwość i tryb rozwiązania umowy o świadczenie usług, zawartej na czas określony. Czasem bowiem podmioty mające przewagę w danej relacji (niekoniecznie przedsiębiorca w sporze z konsumentem, ale także większy przedsiębiorca w sporze z mniejszym), próbują narzucić analogię do umowy najmu. W umowie najmu przyjmuje się, że jeśli jest zawarta na czas oznaczony, to rozwiązać ją można przed terminem wygaśnięcia, tylko z ważnych przyczyn, wyraźnie wskazanych w tej umowie. O tym jak rozwiązywać umowy najmu – pisaliśmy w artykułach tutaj i tutaj.

Świadczenie usług – stosowanie przepisów o zleceniu – tak!

Tymczasem nie jest to właściwy sposób postępowania dla umowy o świadczenie usług. Do umowy o świadczenie usług, najczęściej stosuje się bowiem odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego o zleceniu.

Z przepisów kodeksu cywilnego o zleceniu zaś wprost wynika, że umowę można rozwiązać (zarówno zleceniodawca jak i zleceniobiorca) w każdym czasie. Nie ma tu znaczenia, czy umowa jest zawarta na czas oznaczony czy na czas nieoznaczony.

Z zasad ogólnych wynika też, że nie musi wystąpić żadna „istotna przyczyna”, a nawet swojej decyzji nie trzeba uzasadniać w ogóle. Jednak wiążą się z tym określone konsekwencje.

Jak wypowiedzieć umowę o świadczenie usług?

Ponieważ kodeks nie wskazuje terminów wypowiedzenia, należy przyjąć, że następuje ono ze skutkiem natychmiastowym. W swoim oświadczeniu o wypowiedzeniu, wypowiadający może odroczyć ten skutek wskazując termin ustania umowy inny niż natychmiastowy (skutek natychmiastowy następuje z chwilą otrzymania przez adresata oświadczenia o odstąpieniu).

Przede wszystkim podkreślić należy, że umowa o świadczenie usług wygaśnie ze skutkiem na przyszłość (czyli od daty otrzymania przez adresata oświadczenia o rozwiązaniu). Wszystko zatem co zostało poczynione przed tą datą, winno zostać zapłacone.

Konsekwencje rozwiązania

Różne będą tylko konsekwencje takiego rozwiązania, w zależności od okoliczności danego przypadku.

Dla zleceniodawcy:

– zwrot wydatków (zawsze)

– wynagrodzenie za dotychczasowe czynności (jeśli zlecenie jest odpłatne)

– naprawienie szkody (jeśli wypowiedzenie bez ważnego powodu)

A contrario:

– jeśli zlecenie jest nieodpłatne, to zleceniodawca wypowiadają je, nie będzie płacił żadnego wynagrodzenia (co jest raczej oczywiste).

– jeśli wypowiedzenie nastąpiło z ważnego powodu, to zleceniodawca nie będzie musiał naprawiać szkody.

Dla zleceniobiorcy:

– naprawienie szkody (jeśli zlecenie odpłatne, a wypowiedzenie bez ważnego powodu – obie te przesłanki należy spełnić łącznie)

A contrario:

– jeśli zlecenie było nieodpłatne – zleceniobiorca nie musi naprawiać szkody.

– jeśli zlecenie zostało wypowiedziane z ważnych przyczyn – również zleceniodawca nie musi naprawiać szkody.

Co istotne, o tym, czy nastąpiły ważne powody wypowiedzenia, czy nie, rozstrzygnąć będzie sąd (w razie sporu). Chyba że strony przewidziały w umowie taką sytuację i określiły, jakie powody w danej umowie uznać należy za ważne, czyli uzasadniające jej wypowiedzenie.

Modyfikacje umowne

Strony mogą bowiem samodzielnie określić w umowie przesłanki oraz termin wypowiedzenia. Jeśli więc nasza umowa zawiera terminy wypowiedzenia, to należy je stosować. Jeśli nie, to wypowiedzieć umowę można ze skutkiem natychmiastowym (tj. następującym w dacie otrzymania przez drugą stronę oświadczenia o wypowiedzeniu) lub w terminie wskazanym w oświadczeniu.

Nie można jednak nawet w umowie, zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.

Stan prawny na 05.2020