Jeden z poprzednich wpisów, z którym możecie się zapoznać klikając TUTAJ, dotyczył kwestii odpowiedzialności prokuranta spółki. Jedynie po krótce wspomniano w nim czym ta prokura właściwie jest. W dzisiejszym wpisie chciałam rozwinąć ten temat. Zapraszam do lektury.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą dla osób prywatnych i dla przedsiębiorców.
Kto i komu może udzielić prokury?
Jak już wspomniano, prokura jest pełnomocnictwem, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Prokurę mogą udzielić przedsiębiorccy podlegający obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – dalej CEIDG -(jenoosobowy przedsiębiorca) albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego – dalej KRS – (spółki osobowe i kapitałowe).
Doktryna dotychczas nie rozstrzygnęła kwestii tego czy prokury może udzielić spółka cywilna. Niemniej, biorąc pod uwagę fakt, że spółka cywilna to w zasadzie umowa pomiędzy dwoma przedsiębiorcami, kwestię tę można rozstrzygnąć w dość prosty sposób. Wystarczy przecież bowiem, żeby każdy przedsiębiorca udzielił prokury w ramach swojego przedsiębiorstwa tej samej osobie. Taki prokurent będzie mógł działać za obu przedsiębiorców.
Prokurentem może z kolei być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Prokurentem nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem za określone przestępstwa. W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością prokurentem nie może być członek rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Natomiast w przypadk spółki akcyjnej prokurentam nie może być członek rady nadzorczej.
Rodzaje prokury
Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie (samoistna).
Prokura samoisna, to, jak sama nazwa wskazuje, prokura, w ramach której prokurent może działać samodzielnie. Przedsiębiorca może ustanowić kilku prokurentów samoistnych.
Prokura łączna dzieli się z kolei na prokurę właściwą i niewłaściwą. W przypadku prokury łącznej właściwej, żeby działania prokunta były skuteczne, wymagane jest współdziałanie co najmniej dwóch prokurentów. Natomiast w prokura łączna niewłaściwa obejmuje umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania przez prokureta czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej. Kwestia dopuszczalności prokury łącznej niewłaściwej była przez długi czas sporna w orzecznictwie i doktrynie, niemniej ostatecznie kwestia ta została rozstrzygnięta pozytywnie i stosowny zapis został dodany do kodeksu cywilnego.
Działanie prokurenta może być również ograniczone wyłącznie do oddziału danego przedsiębiorcy. W przypadku tego rodzaju prokury, sporne pozostaje z kolei czy może jej udzielić również przedsiębiorca zagraniczny posiadający w Polsce oddział. Ustawodawca nie rozstrzygnął jeszcze ostatecznie tej kwestii.
Jaki jest zakres prokury?
Zakres prokury jest dość szeroki. Jak wspomniano już powyżej, zakres prokury obejmuje czynności sądowe i pozasądowe, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Są jednak pewne wyjątki.
Po pierwsze, ustawodawca przewidział, że do dokonania przez prokurenta następujących czynności, potrzebne będzie dodatkowe pełnomocnictwo, tj. do:
- zbycia przedsiębiorstwa,
- dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania,
- zbywania i obciążania nieruchomości.
Dalej, prokurę można ograniczyć też do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (prokura oddziałowa).
Pamiętać też należy, że prokurent działa w imieniu przedsiębiorcy, a nie w imieniu organów przedsięciorcy (np. wspólników czy zarządu).
Wreszcie, prokurent nie może przenieść udzielonej sobie prokury na inną osobę. Prokurent może jednak ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności.
Czy prokurę można ograniczyć wobec osób trzecich?
Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Przedsiębiorca może co prawda zawrzeć z prokurentem oddzielną umowę, na podstawie której zakres uprawnień prokurenta zostanie ograniczony, niemniej odniesie to skutek wyłącznie między nimi. Innymi słowy, jeśli prokurent przekroczy zakres uprawnień wskazany w umowie z przedsiębiorcą, dokonana przez niego czynność będzie skuteczna. Natomiast, w takiej sytuacji, przedsiębiorca będzie mógł od niego dochodzić odszkodowania, oczywiście jeśli poniesie w związku z tym szkodę.
Jak powołać prokurenta?
Powołanie prokurenta przez jednoosobowego przedsiębiorce jest dość proste. Sprawa komplikuje się jednak trochę w przypadku spółek. W tej sytuacji bowiem, w pierwszej kolejności wszyscy wspólnicy prowadzący sprawy spółki (osobowej) lub wszyscy członkowie zarządu (spółki kapitałowej) muszą wyrazić zgodę na ustanowienie prokury. Forma wyrażenia tej zgody jest w zasadzie dowolna. Stosowne wymogi w zakresie tej formy mogą znaleźć się jednak w umowie spółki.
Następny krok to udzielenie przez tych wspólników lub zarząd zgody na udzielenie prokury na piśmie, pod rygorem nieważności (dokument powinien zostać podpisany zgodnie z zasadmi reprezentacji spółki). Na udzielenie prokury zgodzić się musi też potencjalny prokurent.
Wreszcie, przedsiębiorca musi doprowadzić do ujawnienia prokury w rejestrze przedsiębiorców KRS. Spółka ma na złożenie wniosku w tym zakresie 7 dni od udzielenia prokury. W przypadku spółek osobowch, wniosek powinien zostać złożony na formularz KRS-Z1, w spółkach komandytowo-akcyjnych KRS-Z2, z kolei w spółkach kapitałowych KRS-Z3. Do tego wniosku należy załączyć formularz KRS-ZL. Koszt, z jakim nalezy się liczyć zgłaszając prokurę do KRS to 350 zł, z czego 250 zł to opłata sądowa, a 100 zł opłata za ogłoszenie w MSiG.
Jak odwołać prokurenta?
Przedsiębiorca może w każdym czasie odwołać prokurę. Takie odwołanie co do zasady nie wymaga zachowania żadnej szczególnej formy. W przypadku spółek osobowych, prokurenta może odwołać każdy wspólnik mając prawo prowadzenia spraw spółki. Z kolei w przypadku spółek kapitałowych, każdy członek zarządu.
