Podział majątku wspólnego – zwrot wydatków i nakładów

Podział majątku wspólnego małżonków to temat bardzo szeroki. W cyklu wpisów na ten można znaleźć odpowiedzi na pytania: jak uzyskać rozdzielność majątkową (tutaj), kiedy można domagać się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym (tutaj), co wchodzi w skład majątku wspólnego (cześć 1 i część 2). Dzisiaj o roszczeniach o zwrot wydatków i nakładów przy podziale majątku wspólnego.

Inne wpisy na temat prawa rodzinnego znajdą Państwo tutaj.

Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą z zakresu PRAWA RODZINNEGO, w tym z zakresu PODZIAŁU MAJĄTKU.

[lwptoc]

Roszczenia majątku wspólnego

Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poniesione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty.

O majątku wspólnym i osobistym można przeczytać w poprzednich wpisach na blogu (np. tutaj).

Co to są wydatki i nakłady? Ustawa nie definiuje tych pojęć, ale intuicyjnie każdy wie, że chodzi o pieniądze. Albo innymi słowy o „przysporzenia” z jednej masy majątkowej (w tym wypadku z majątku wspólnego) na rzecz  drugiej – majątku osobistego. Niektórzy rozróżniają te pojęcia w następujący sposób. Nakłady  to koszty na utrzymanie rzeczy w niepogorszonym stanie lub jej ulepszenie, a wydatki to koszty przeznaczone na nabycie rzeczy.

Przykład 1:

Żona przed ślubem była właścicielem domu, w którym małżonkowie zamieszkali po ślubie. Dom nie był źródłem dochodów. W trakcie małżeństwa dom został rozbudowany (rozbudowano go o dodatkowe piętro), ocieplony, a wszystko było finansowane z bieżących dochodów obojga małżonków. Przy podziale majątku żona zachowa własność domu, jednak rozliczeniu będą podlegały koszty remontu. Mąż będzie mógł się domagać spłaty połowy wartości kosztów remontu.

Wyjątek

Nie można domagać się zwrotu wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód np. na ruchomości, czy nieruchomości służące do wykonywania pracy zarobkowej lub przeznaczone do wynajmu, nakładów na gospodarstwo rolne, z którego rodzina się utrzymuje.

Przykład 2:

Gdyby dom z Przykładu 1 był wynajmowany (przynosiłby dochód), to nie można by żądać zwrotu nakładów.

Roszczenia majątków osobistych

Przy podziale majątku można domagać się zwrotu wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny. Wszystkie pojęcia zostały wyjaśnione wcześniej, zostają przykłady i wyjątki.

Przykład 3: Małżonkowie kupują nieruchomość w trakcie małżeństwa częściowo za pieniądze wspólne (zarobione po ślubie) lub za kredyt spłacany po ślubie, a częściowo za przedślubne oszczędności męża. Mąż, przy podziale majątku będzie mógł żądać zwrotu wydatków, które wyłożył ze swoich przedślubnych oszczędności.

Przykład 4: Małżonkowie sfinansowali dużą przebudowę wspólnego domu (dobudowanie piętra) ze środków, które mąż odziedziczył po zmarłym dziadku (środki weszły do jego majątku osobistego). W konsekwencji dobudowania piętra, wartość domu wzrosła. Mąż może wystąpić z żądaniem zwrotu nakładów.

Wyjątek

Nie można domagać się zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Np. na wyżywienie, wakacje, na podstawowy remont nieruchomości (odmalowanie pokoi) lub też remont, który się zamortyzował (wymiana pieca, ale piec już nie przedstawia wartości lub już zdążył się popsuć, remont łazienki).

Wyjątek od wyjątku – można domagać się zwrotu nakładów, jeżeli zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Chodzi tu o remont z przykładu 4. Małżonkowie dobudowali piętro, bo wymagały tego potrzeby rodziny – potrzebowali dodatkowych pokoi dla dzieci. Z jednej strony nakłady zostały poniesione w celu zaspokojenia rodziny. Ale z drugiej nie zostały “zużyte”, bo wartość domu w związku z rozbudową wzrosła.

Komu przysługują roszczenia

Pytanie wydaje się proste i oczywiste, ale nie jest takie do końca. Roszczenia przysługują oczywiście małżonkom, ale trzeba pamiętać, że w praktyce nie tylko oni będą je realizować. Może się zdarzyć, że rozdzielność majątkowa powstała na skutek śmierci jednego z małżonków, albo małżonkowie za życia nie zdążyli podzielić majątku. W tych sytuacjach roszczenia o zwrot wydatków i nakładów będą realizować spadkobiercy.

Kiedy można wystąpić z roszczeniem

Co do zasady i jak wskazuje temat dzisiejszego wpisu podział majątku wspólnego – zwrot wydatków i nakładów, to właśnie ta chwila jest okazją do dokonania rozliczeń.  Zatem rozliczeń dokonuje się z chwilą podziału majątku wspólnego. Jeżeli małżonkowie są zgodni, to oczywiście mogą się rozliczyć wcześniej. Co jeżeli nie ma zgody? Wtedy sąd nakaże zwrot wydatków i nakładów wcześniej (przed podziałem majątku), tylko jeżeli wymaga tego dobro rodziny.

Podsumowanie

Przy okazji postępowania o podział majątku można również rozliczyć inne roszczenia. W szczególności chodzi tu o wydatki i nakłady ponoszone na składniki majątku wspólnego po powstaniu rozdzielności. Np. jeden z małżonków spłaca kredyt, opłaca podatek od nieruchomości. Rozliczeniu mogą też podlegać pożytki pobierane ze wspólnej rzeczy przez jednego małżonka.

Nie można też wykluczyć, że byli małżonkowie dokonywali przesunięć majątkowych między swoimi osobistymi majątkami. W tym wypadku pamiętać jednak trzeba, że tego rodzaju rozliczeń, co do zasady, nie obejmuje sprawa o podział majątku wspólnego.

Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą z zakresu PRAWA RODZINNEGO, w tym z zakresu PODZIAŁU MAJĄTKU PO ROZWODZIE.

Jeżeli potrzebujesz porady prawnej lub pomocy w prowadzeniu sprawy, zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818

Stan prawny: 10.2022 r.

Podstawa prawna: Kodeks rodzinny i opiekuńczy