Podział majątku wspólnego – skład majątku wspólnego cz. 1
Podział majątku to temat bardzo szeroki. W cyklu wpisów na ten temat pisałam już o tym, jak uzyskać rozdzielność majątkową (tutaj) oraz o tym, kiedy można domagać się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym (tutaj). Dzisiaj pora na ustalenie co wchodzi w skład majątku wspólnego.
[lwptoc]
Inne wpisy na temat prawa rodzinnego znajdą Państwo tutaj.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą z zakresu PRAWA RODZINNEGO, w tym z zakresu PODZIAŁU MAJĄTKU.
Jeżeli potrzebujesz porady lub innej pomocy prawnej, zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818
Skład majątku wspólnego a podział majątku
Przedmiotem podziału majątku wspólnego są przedmioty istniejące i wchodzące w jego skład w chwili dokonywania podziału. Jeśli chodzi o podział sądowy, muszą one istnieć w dniu wydawania przez sąd postanowienia kończącego sprawę. Jeżeli dany składnik majątku wspólnego został rozmyślnie zbyty przez jednego małżonka lub został w sposób zawiniony zniszczony, to istnieje sposób na rozliczenie jego wartości i uwzględnienie go przy podziale majątku. O szczegółach tych rozliczeń mowa w innym wpisie. Sądowy podział majątku ma co do zasady charakter ostateczny, dlatego istotne by nie zapomnieć o żadnym z jego składników.
Majątek wspólny
Zasada
Zgodnie z art. 31 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, od chwili zawarcia małżeństwa powstaje ustawowa wspólność majątkowa. Wspólność majątkowa co do zasady obejmuje wszystkie przedmioty (i prawa) majątkowe nabyte w czasie jej trwania. Nie ma znaczenia czy stroną umowy, adresatem decyzji byli oboje małżonkowie, czy tylko jeden z nich.
Wyjątek od zasady
Wyjątkiem od opisanej zasady są przedmioty nabyte w okolicznościach wskazanych w art. 33 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w tym w zamian za przedmioty wchodzące w skład majątku osobistego, tj. objęte tzw. zasadą surogacji.
Przykład: Jeden z małżonków jeszcze przed zawarciem małżeństwa był właścicielem nieruchomości. W czasie istnienia małżeństwa i wspólności majątkowej sprzedał tę nieruchomość. Za uzyskane środki małżonek kupił samochód i inną nieruchomość. Wobec faktu, że nowe przedmioty zostały zakupione za środki pochodzące ze sprzedaży składnika majątku osobistego, to również one wejdą w skład majątku osobistego tego małżonka.
Przedmioty i prawa majątkowe należące do majątku wspólnego
Co zatem należy do majątku wspólnego? Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje jedynie przykładową listę przedmiotów i praw wchodzących do majątku wspólnego. Listę tę należy z pewnością rozbudować i doprecyzować. Kompletne wyliczenie jest raczej niemożliwe, bowiem w wypadku każdego majątku wspólnego będzie nieco inne. Można jednak zrobić listę podstawowych, najczęściej występujących przedmiotów i praw. Poniższa lista zawiera zarówno przykłady wynikające wprost z przepisów kodeksu, jak i te które w praktyce zalicza się do majątku wspólnego. Z pewnością jednak, lista ta, nie jest wyczerpująca.
Pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków
Należy przyjąć, że jest to podstawowy składnik majątku wspólnego, na jego podstawie małżonkowie bowiem budują wspólny dorobek. Chodzi tu o wszelkie otrzymywane świadczenia materialne (wynagrodzenie podstawowe, premie, ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy). Chodzi o świadczenia otrzymywane na podstawie umowy o pracę, jak i zarobki uzyskane na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenie, agencyjnej, czy o świadczenie usług, powołania, mianowania, emeryturę, rentę, wszelkiego rodzaju wynagrodzenie. Jedyny wyjątek stanowi dochody, które na podstawie art. 33 kro wchodzą do majątku osobistego.
Istotne jest to, że chodzi o świadczenia pobrane. Wierzytelności o zapłatę wynagrodzenia są składnikiem majątku osobistego. Decyduje zatem data pobrania (przyjęcia) zapłaty, a nie data świadczenia pracy (usługi).
Mając powyższe na uwadze wskazać należy, że w skład majątku wspólnego wejdą również dochody z działalności przestępczej, np. ze sprzedaży narkotyków czy innych towarów, których obrót jest zakazany.
Dochody z majątku wspólnego i z majątków osobistych
Dochody z majątku należy ujmować szeroko, jako pożytki naturalne i cywilne. Pożytki naturalne to np. płody rolne uzyskane z gospodarstwa rolnego, jak również środki uzyskane z ich sprzedaży. Pożytki cywilne to czynsz najmu/dzierżawy, odsetki od kapitału (lokat bankowych, akcji, obligacji).
W tym wypadku w skład majątku wspólnego wchodzą, zarówno dochody pobrane, jak i te, które stały się wymagalne w trakcie trwania wspólności. Wierzytelności wejdą do majątku wspólnego, chociaż w czasie jego trwania nie zostały faktycznie pobrane. W zakresie majątku wspólnego jest to oczywiste, natomiast zasada ta ma również zastosowanie w odniesieniu do dochodów z majątków osobistych.
Środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków
Wobec ogólnego brzmienia przepisu art. 31 § 2 pkt 3 kodeksu przyjmuje się, że do majątku wspólnego wchodzą środki zgromadzone na ww. funduszach niezależnie od tego kiedy na nie wpłynęły. Zatem będą to również te środki, które wpłynęły przed powstaniem wspólności. Podział majątku obejmuje fundusze zgromadzone według stanu na dzień ustania wspólności.
Kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
Analogicznie jak z środkami zgromadzonymi na funduszach postępuje się ze składkami zewidencjonowanymi na subkoncie w ZUS. Przy podziale majątku bierze się pod uwagę ich stan na dzień ustania wspólności.
Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
Przepisy regulujące prawa spółdzielcze ulegały wielu zmianom, zatem każdorazowo trzeba przeanalizować konkretny przypadek. Dopiero po takiej analizie można stwierdzić z całą pewnością, czy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu weszło do majątku wspólnego. Jednak z przepisów tych można z pewnością wyprowadzić pewną ogólną zasadę. O ile przydział na ww. prawo został wydany w trakcie trwania wspólności majątkowej, to chociaż został wystawiony na nazwisko tylko jednego z małżonków, to prawo z pewnością weszło do majątku wspólnego.
Jeżeli jednak przydział został wydany przed zawarciem małżeństwa, gdy wspólność nie mogła istnieć, to prawo wejdzie w skład majątku osobistego.
Prawo najmu
Prawo najmu, a zatem m.in. prawo do korzystania z danego lokalu, prawo do jego wykupu i inne łączące się nim prawa, o ile powstało w czasie trwania wspólności majątkowej, zalicza się do majątku wspólnego. Również wtedy, gdy umowę najmu zawarł tylko jeden małżonek, ale w trakcie trwania wspólności. Jak i wtedy, gdy decyzja administracyjna obejmuje jednego małżonka, ale została wydana w trakcie trwania wspólności. Inaczej jednak jest w wypadku tzw. mieszkań zakładowych, gdy najemcą może być wyłącznie pracownik danego zakładu. Wtedy prawo najmu nie wchodzi do majątku wspólnego.
Uprawnienie do nabycia prawa w przyszłości
W skład majątku wspólnego wchodzi również uprawnienie do nabycia określonego prawa majątkowego w przyszłości, np. wykupu spółdzielczego lokatorskiego prawa.
Przedmioty nabyte przez zasiedzenie
Ogólna zasada, że w skład majątku wspólnego wchodzą wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania wspólności majątkowej, z wyjątkiem tych wskazanych w art. 33 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, oznacza, że również do majątku wspólnego wejdzie nieruchomość nabyta przez zasiedzenie. Warunkiem jednak jest, by do tego nabycia, a zatem do upływu terminu zasiedzenia, doszło w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej.
Przedmioty zwykłego urządzenia domowego
Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są majątkiem wspólnym. Nie ma znaczenia to, jak (w ramach jakiej czynności prawnej) i przez kogo zostały nabyte. Zatem co do zasady również, gdy nabył je jeden z małżonków przez dziedziczenie, zapis, czy darowiznę. Wyjątkowo, gdy spadkodawca lub darczyńca zastrzegł inaczej, przedmioty te pozostaną majątkiem osobistym spadkobiercy lub obdarowanego.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą z zakresu PRAWA RODZINNEGO, w tym z zakresu PODZIAŁU MAJĄTKU PO ROZWODZIE.
Jeżeli potrzebujesz porady prawnej, zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818
Stan prawny: 06.2020 r.
Podstawa prawna: Kodeks rodzinny i opiekuńczy
