Podział majątku wspólnego, jak dostać więcej
Dzisiejszym wpisem kontynuujemy cykl wpisów o podziale majątku wspólnego. O tym, od czego zacząć podział majątku małżeńskiego, czyli jak uzyskać rozdzielność majątkową, pisaliśmy już tutaj. Teraz pora przejść dalej. Drugim krokiem do podziału majątku wspólnego jest ustalenie czego możemy się domagać. To ogólnie, a konkretnie – chodzi o ustalenie i sprecyzowanie nie tylko składu majątku, ale również przysługujących roszczeń. Często byli małżonkowie, szczególnie ci bardzo skłóceni, szukają sposobu na to, by dostać więcej z majątku wspólnego, niż drugi małżonek. Czy jest to zatem możliwe? O tym w dzisiejszym wpisie.
Inne wpisy na temat prawa rodzinnego znajdą Państwo tutaj.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą z zakresu PRAWA RODZINNEGO, w tym z zakresu PODZIAŁU MAJĄTKU.
Jeżeli potrzebujesz porady prawnej, zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818
Analiza roszczeń
W sprawie o podział majątku wspólnego można zgłosić cały wachlarz różnego rodzaju roszczeń i żądań. Wobec tego, szczególnie do spornej sprawy, ale też i ugodowej, należy się dobrze przygotować. Przeanalizować co działo się z majątkiem wspólnym w trakcie trwania całego małżeństwa, ale również co działo się z majątkami osobistymi małżonków. Od tego będą zależały możliwe do zgłoszenia żądania, jednak o tym innym razem. Dzisiaj mowa będzie tylko o majątku wspólnym i udziałach jakie przysługują w nim małżonkom.
Zasada
Zgodnie z art. 43 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zasadą jest, że udziały małżonków w majątku wspólnym są równe. Co to oznacza?
Żeby to wyjaśnić, trzeba się cofnąć do momentu zawarcia małżeństwa. Z chwilą zawarcia małżeństwa, jeżeli małżonkowie nie podpisali intercyzy przedmałżeńskiej, z mocy prawa powstaje i zaczyna się pomnażać majątek wspólny małżonków. Jego cechą charakterystyczną jest to, że jest to współwłasność łączna, czyli bezułamkowa. Można powiedzieć, że każdy z małżonków jest jednocześnie właścicielem całości, np. całej nieruchomości.
Natomiast z chwilą ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, współwłasność bezułamkowa zamienia się we współwłasność ułamkową. Wspomniana zasada równości oznacza, że udziały każdego z małżonków są równe, a zatem wynoszą po połowie.
Zasada ta odnosi się zarówno do majątku, który był wspólny na podstawie ustawy (przykład: pobrane wynagrodzenie za pracę, gdy małżonkowie nie zawierali umowy majątkowej małżeńskiej), jak i do tego, który stał się majątkiem wspólnym na skutek zawartej umowy (przykład: małżonkowie umową rozszerzyli majątek wspólny o nieruchomość odziedziczoną przez jednego z nich).
Warto zdać sobie sprawę, że:
- zasada ta obowiązuje niezależnie od tego, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniało się do powstania majątku wspólnego (np. kto zarabiał więcej),
- osobista praca przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie również traktowana jest jako przyczynianie się do powstania majątku wspólnego.
Wyjątki od zasady
Każda zasada ma wyjątki, i nie inaczej jest w tym wypadku. Wyjątki obejmują zarówno wspólność ustawową, jak i umowną. Wyjątek będzie polegał na ustaleniu, że udział jednego małżonka jest większy niż udział drugiego. Takiego ustalenia można żądać dopiero, gdy ustała wspólność majątkowa (o tym jak uzyskać rozdzielność majątkową przeczytasz tutaj). Ustalenie będzie orzeczone sądownie, albo będzie wynikać z umowy stron.
Orzeczenie sądu
Po pierwsze kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje, że z ważnych powodów, każdy z małżonków może żądać ustalenia, że udziały każdego z nich nie są równe, a odpowiadają stopniowi przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego. Powyższe oznacza, że muszą zostać spełnione trzy przesłanki jednocześnie.
Żądanie
Sprawa sądowa o podział majątku to ostatni moment, w którym każdy z małżonków może zgłosić żądanie o ustalenie nierównych udziałów. Żądanie to należy sformułować w piśmie procesowym, jeszcze przed zamknięciem rozprawy przed sądem pierwszej instancji. W przeciwnym wypadku sąd nie zajmie się tą kwestią. Małżonkowi roszczenie to przysługuje nawet po śmierci drugiego małżonka, bez konieczności wcześniejszego wytaczania jakiejkolwiek sprawy.
Zdarza się, że sprawa o podział majątku wspólnego toczy się między spadkobiercami, wtedy tylko w niektórych wypadkach mogą oni zgłosić analogiczne żądanie. Roszczenie to będzie przysługiwać spadkobiercom, o ile małżonek będący ich spadkodawcą, jeszcze przed swoją śmiercią, wystąpił z pozwem o unieważnienie małżeństwa, o rozwód lub o separację. Istotnym jest, że jest to żądanie, które przysługuje im łącznie, czyli muszą zgodnie z nim wystąpić.
Różny stopień przyczynienia się
Samo zgłoszenie żądania nie wystarczy, trzeba jeszcze udowodnić dwie kolejne przesłanki. Pierwszą z nich jest różny stopień przyczynienia się do powstania i pomnożenia majątku wspólnego. Chodzi tu nie tylko o bezpośrednie zarobkowanie, ale również o wszystkie działania i starania zmierzające do zaspokojenia potrzeb założonej rodziny, do pomnażania jej majątku.
Zatem, nie chodzi tu tylko o wysokość zarobków każdego z małżonków, ale również o sposób gospodarowania tymi zarobkami, czy jest to zarządzanie racjonalne, czy może trwonienie. Uwzględnieniu podlega również nakład osobistej pracy na wychowanie dzieci, na prowadzenie domu, tzw. wspólnego gospodarstwa domowego (dbanie o dom, sprzątnie, gotowanie, pranie itp.).
Za przyczynienie się do powstania majątku może być również poczytany fakt spożytkowania przez rodzinę środków otrzymanych w darowiźnie lub w spadku przez jednego z małżonków, a także wygrana w grze, jeżeli wynika jedynie z działania podjętego przez danego małżonka.
Żeby można jednak mówić o różnym stopniu przyczynienia się, to różnica ta musi być między małżonkami istotna (wyraźnie widoczna).
Ważne powody
Wreszcie trzecia przesłanka, to wystąpienie ważnych powodów. Co może zostać potraktowane jako ważny powód? Przyjmuje się, że nie chodzi tu o kwestie natury majątkowej (te objęte są drugą przesłanką), a raczej o względy natury etycznej. Chodzi o sytuacje, w których pozostanie przy równych udziałach byłoby nie do pogodzenia z zasadami słuszności, czyli tzw. zasadami współżycia społecznego.
Przykłady :
- jeden z małżonków nie pracuje, ani nie zajmuje się domem, czy wychowaniem dzieci,
- trwonienie majątku (np. z powodu uzależnienia od hazardu czy narkotyków, jak również dokonywanie ryzykownych operacji finansowych – inwestowanie w niepewne czy podejrzane interesy),
- jeden z małżonków nie pracuje pomimo, że ma możliwości, wykształcenie, zdrowie,
- długotrwała faktyczna separacja, skutkująca tym, że de facto każdy z małżonków dorobił się majątku samodzielnie, na własny rachunek.
Umowa stron
Drugim wyjątkiem jest sytuacja, w której małżonkowie w umowie majątkowej małżeńskiej (intercyzie) zastrzegli, że w wypadku ustania wspólności, udziały każdego z nich nie będą równe, a będą różne. Umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona, zatem nic nie stoi na przeszkodzie by następnie proporcję udziałów między małżonkami zmieniać, a nawet ponownie zrównać.
Należy jednak zaznaczyć, że małżonkowie nie mają całkowitej swobody w zakresie określenia swoich udziałów w majątku wspólnym. Skuteczność takiego postanowienia umownego podlega ocenie pod kątem istnienia obiektywnych przesłanek dla ustalenia konkretnej proporcji.
Przepis dający małżonkom możliwość umownego ustalenia udziałów w majątku wspólnym na wypadek jego ustania, nie wyłącza stosowania przepisów o sądowym ustaleniu tych udziałów, tj. przepisów art. 43 § 2 i 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Podział majątku – skutki ustalenia nierównych udziałów
Ustalenie nierównych udziałów, czy to sądowe, czy umowne, ma wpływ na cały podział majątku. Stąd ważnym jest by rozważyć zgłoszenie tego żądania na samym początku sprawy (a w wypadku wnioskodawcy wręcz przed jej wytoczeniem). Należy zatem przeanalizować, czy w danym stanie faktycznym, można udowodnić wszystkie przewidziane prawem przesłanki. Jeżeli jest na to szansa, to w rezultacie może się udać uzyskać więcej przy podziale majątku wspólnego. Istnieje zatem sposób na to, by dostać więcej w podziale.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą z zakresu PRAWA RODZINNEGO, w tym z zakresu PODZIAŁU MAJĄTKU.
Jeżeli potrzebujesz porady prawnej, zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818
Stan prawny: 05.2020 r.
Podstawa prawna: Kodeks rodzinny i opiekuńczy
