Z dzisiejszego wpisu dowiedzą się Państwo co to jest podstawienie w testamencie. Precyzyjniej mówiąc chodzi o powołanie do spadku z podstawieniem. Czemu podstawienie służy i czy warto takie zastrzeżenie w testamencie uwzględnić.
Inne wpisy na temat prawa spadkowego znajdą Państwo tutaj.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą z zakresu PRAWA SPADKOWEGO.
[lwptoc]
Podstawienie w testamencie
W jednym z poprzednich artykułów pisałam o powołaniu do spadku (powołaniu do dziedziczenia). Ten temat należy jeszcze uzupełnić o kilka kwestii. Po pierwsze czy przy powołaniu do dziedziczenia możliwe jest zastrzeżenie warunku lub terminu? Co stanie się ze spadkiem, gdy osoba, którą powołaliśmy do dziedziczenia umrze wcześniej? Co gdy odrzuci spadek lub z innych przyczyn nie będzie mogła dziedziczyć? Czy można powołać do dziedziczenia kogoś innego (drugiego) na wszelki wypadek?
Powołanie do dziedziczenia z warunkiem/terminem
Może zdarzyło się, że zastanawiali się Państwo nad powołaniem kogoś do dziedziczenia pod warunkiem. Np. powołuję do spadku X pod warunkiem, że będzie się mną opiekował. Powołuję do spadku Z pod warunkiem, że ukończy studia. Może myśleli Państwo nad tym, by powołanie do dziedziczenia zastrzec z terminem. Np. powołuję do całego spadku Y, o ile umrę po 2030 r.
Ważne jest żeby zapamiętać, że zgodnie z polskim prawem spadkowym, przy powołaniu do dziedziczenia nie jest możliwe zastrzeżenie ani warunku, ani terminu. Co do zasady, zastrzeżenie takie będzie traktowane, jako nieistniejące.
Gorzej, gdy okaże się, że bez zastrzeżenia warunku czy terminu w ogóle do powołania do dziedziczenia by nie doszło, a ponadto zanim testator (spadkodawca) zmarł ani warunek się nie ziścił, ani termin nie naszedł. W tej sytuacji całe powołanie do dziedziczenia uważa się za nieważne.
Innymi słowy, jeżeli warunek (termin) został w testamencie zastrzeżony, jednak spełnił się przed śmiercią spadkodawcy-testatora (czyli przed otwarciem spadku), to powołanie do dziedziczenia będzie ważne, a zastrzeżony warunek (termin) nie będzie brany pod uwagę.
Pamiętać jednak należy o jednym istotnym wyjątku.
Podstawienie w testamencie
Sporządzając testament oczywiście nie wiemy jaka będzie przyszłość. Kto, kiedy, w jakiej kolejności umrze. Czy powołani do dziedziczenia z ustawy lub z testamentu będą chcieli i będą mogli po nas dziedziczyć. Trzeba sobie zdać sprawę, że osoba teoretycznie powołana do dziedziczenia, dziedziczyć nie będzie jeżeli:
- nie dożyła śmierci testatora,
- odrzuciła spadek,
- została uznana za niegodną dziedziczenia.
Podstawienie zwykłe
Spadkodawca, który chce być pewien kto odziedziczy jego majątek, na wypadek gdyby powołany do dziedziczenia w pierwszej kolejności nie chciał lub nie mógł dziedziczyć, powinien w testamencie dokonać tzw. podstawienia.
Podstawienie zwykłe polega na tym, że w miejsce spadkobiercy, który nie chce (odrzucił spadek) lub nie może dziedziczyć (zmarł wcześniej, został uznany za niegodnego dziedziczenia), do dziedziczenia dochodzi spadkobierca podstawiony, czyli wymieniony w drugiej kolejności. Np. powołuję do całego spadku po mnie S, a gdyby S nie chciał lub nie mógł dziedziczyć, to do całego spadku powołuję R.
W praktyce zatem spadkobierca podstawiony, jest powołany do dziedziczenia pod warunkiem, że pierwszy spadkobierca nie będzie dziedziczyć. Zatem jest to wyjątek od ogólnej zasady zakazującej zastrzegania warunku przy powoływaniu do dziedziczenia.
Podstawienie powiernicze
Podstawienie powiernicze polega na tym, że powołany do dziedziczenia w testamencie spadkobierca jest jednocześnie zobowiązany przez testatora do zachowania nabytego spadku i pozostawienia go innej osobie. Polskie prawo nie przewiduje jednak możliwości dokonania podstawienia powierniczego. Co do zasady w wypadku jego dokonania, ma ono skutek podstawienia zwykłego.
Ważny wyjątek. Jeżeli z testamentu lub z okoliczności wynika, że bez ww. ograniczenia w rozporządzaniu odziedziczonym majątkiem (zobowiązania spadkobiercy do zachowania spadku dla innej osoby) do powołania do dziedziczenia w ogóle by nie doszło, to całe powołanie z podstawieniem powierniczym jest nieważne.
Podsumowanie
Odpowiadając zatem na postawione pytania:
- czy przy powołaniu do dziedziczenia możliwe jest zastrzeżenie warunku lub terminu? Zasadniczo nie.
- co stanie się ze spadkiem, gdy osoba, którą powołaliśmy do dziedziczenia umrze wcześniej? Spadek przypadnie spadkobiercom ustawowym.
- co gdy osoba powołana do spadku odrzuci go lub z innych przyczyn nie będzie mogła dziedziczyć? Spadek przypadnie spadkobiercom ustawowym.
- czy można powołać do dziedziczenia kogoś drugiego na wszelki wypadek? Tak, należy skorzystać z możliwości podstawienia zwykłego.
- czemu podstawienie służy i czy warto takie zastrzeżenie w testamencie uwzględnić? Podstawienie służy zabezpieczeniu, by spadek nie przypadł spadkobiercom ustawowym. Spadkobiercami ustawowymi są czasem przypadkowe osoby (bardzo dalecy krewni, których nawet nie znamy), a nawet gmina ostatniego miejsca zamieszkania. Zatem jeżeli nie chcemy, by dziedziczyli po nas spadkobiercy ustawowi (lub dziedziczyli w innej kolejności, proporcji), to warto w testamencie zastrzec klauzulę podstawienia.
Jeżeli potrzebujesz:
- porady prawnej z zakresu prawa spadkowego
- pomocy w prowadzeniu sprawy spadkowej,
zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818
Podstawa prawna: Kodeks cywilny
Stan prawny: 08.2020 r.
