Zawarcie umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku, to czynność cywilnoprawna. I jako taka, co do zasady podlega opodatkowaniu. Innymi słowy, od umowy pożyczki trzeba zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych. Dzisiaj odpowiemy na pytanie czy trzeba zapłacić podatek od pożyczki w najbliższej rodzinie i kiedy nie trzeba.
Inne wpisy na temat prawa cywilnego znajdą Państwo tutaj.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą dla osób prywatnych i dla przedsiębiorców.
[lwptoc]
Umowa pożyczki – forma
Zawarcie umowy pożyczki to czynność cywilnoprawna. Zgodnie z kodeksem cywilnym umowa pożyczki, której wartość przewyższa tysiąc złotych, powinna być zawarta w formie dokumentowej. Forma ta jest zastrzeżona dla celów dowodowych.
Podatek od pożyczki
Tak jak wspomniałam, co do zasady od umowy pożyczki trzeba zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych. Stawka podatku w wypadku umowy pożyczki wynosi 0,5%. Wyjątkowo może wynieść nawet 20%, ale o tym dalej.
Podstawą opodatkowania przy umowie pożyczki jest kwota lub wartość pożyczki (gdy pożyczamy inną rzecz niż pieniądze). Gdy strony umówiły się, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy – podstawą opodatkowania jest kwota każdorazowej wypłaty środków pieniężnych.
Podatnik, czyli biorący pożyczkę, musi samodzielnie obliczyć podatek, złożyć do urzędu skarbowego deklarację i podatek zapłacić.
Kiedy trzeba zapłacić podatek
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej. Inaczej jest, jeżeli pożyczka jest wypłacana w ratach (transzach) i suma wypłat nie jest znana od początku. Gdy suma wypłat nie jest znana od chwili zawarcia umowy, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą każdorazowej wypłaty środków pieniężnych.
Podatnik zobowiązany jest w terminie 14 dni od powstania obowiązku podatkowego, czyli co do zasady od zawarcia umowy, złożyć właściwą deklarację podatkową, obliczyć i wpłacić należny podatek.
Wyjątkiem jest deklaracja zbiorcza w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych za dany miesiąc. Deklarację zbiorczą składa się do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Deklarację zbiorczą można złożyć, jeżeli w danym miesiącu podatnik dokonał co najmniej 3 czynności cywilnoprawnych obejmujących umowę pożyczki lub umowę sprzedaży rzeczy ruchomych lub praw majątkowych, pod warunkiem, że między pierwszą a ostatnią czynnością nie upłynęło więcej niż 14 dni.
Dodatkowy termin powstania obowiązku podatkowego
Przepisy przewidują również dodatkowy moment powstania obowiązku podatkowego. Chodzi o sytuację, w której podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku. Jeżeli tak się stało, a następnie podatnik powołuje się przed organem podatkowym na fakt dokonania czynności (zaciągnięcia pożyczki), to obowiązek podatkowy powstanie z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej.
Kiedy zwolnienie od podatku
Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiduje szereg zwolnień od podatku. W dzisiejszym wpisie omówione zostaną te dotyczące pożyczek w najbliższej rodzinie.
Zwolniona od podatku jest każda pożyczka do kwoty 1000 zł. To zwolnienie jest niezależne od pokrewieństwa między stronami umowy.
Jeśli chodzi o wyższe kwoty, to zwolnieniu podlega umowa pożyczki zawarta między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu tj. do kwoty 9637 zł. Do I grupy podatkowej zaliczka się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.
W wypadku pożyczek w najbliższej rodzinie w większych kwotach, przewyższających 9637 zł, można skorzystać ze szczególnego zwolnienia. Pamiętać jednak należy o spełnieniu szeregu warunków formalnych. Zwolnienie dotyczy pożyczek w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami wymienionymi w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2019 r. poz. 1813), a są to małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha, pod warunkiem:
– złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności. Deklaracji nie trzeba składać jeżeli umowę zawarto w formie aktu notarialnego,
– udokumentowania otrzymania pieniędzy przez biorącego pożyczkę dowodem przekazania na rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, lub przekazem pocztowym.
Aby skorzystać ze zwolnienia, należy bezwzględnie pamiętać o spełnieniu ww. warunków formalnych. Umowa, tak jak podano na wstępie powinna być zawarta co najmniej w formie dokumentowej, ale w tym wypadku praktyczniej będzie, gdy umowa będzie pisemna.
Kiedy wyższy podatek
Stawka podatku wynosi 20%, jeżeli podatnik przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego lub kontroli celno-skarbowej:
1) powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, ale podatek od umowy pożyczki nie został zapłacony w terminie,
2) biorący pożyczkę, który mógłby uzyskać zwolnienie od podatku i powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, ale nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy (rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym).
Podsumowanie
Jeżeli myślą Państwo o zaciągnięciu pożyczki w najbliższej rodzinie i w większej kwocie, to nic nie stoi na przeszkodzie. Warto wtedy dopilnować by dopełnić wszelkich formalności wymaganych przez przepisy, a wtedy możliwe jest uzyskanie zwolnienia od podatku od czynności cywilnoprawnych.
Jeżeli potrzebujesz:
- porady prawnej z zakresu prawa cywilnego lub gospodarczego,
- pomocy w prowadzeniu sprawy na etapie przedsądowym lub sądowym,
zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818
Podstawa prawna: Kodeks cywilny, ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych, ustawa o podatku od spadków i darowizn
Stan prawny: 05.2021 r.
