Jak szeroka jest odpowiedzialność prokurenta? To bardzo ważne praktyczne pytanie. Postaramy się na nie odpowiedzieć w niniejszym wpisie.
[lwptoc]
1. Czym jest prokura?
Najpierw trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie czym jest prokura?
Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Prokura nie obejmuje uprawnienia do:
– zbycia przedsiębiorstwa,
– oddania przedsiębiorstwa do czasowego korzystania,
– zbycia nieruchomości,
– obciążenia nieruchomości.
Do tych czynności wymagane jest ewentualnie odrębne pełnomocnictwo szczególne.
Prokury nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Nie oznacza to, że prokury nie można ograniczyć wcale. Jeśli prokura będzie ograniczona, to w interesie prokurenta jest działania w granicach umocowania. W razie działania szerszego, które jest wiążące wobec osób trzecich, naraża się on na odpowiedzialność wobec przedsiębiorcy, który prokury mu udzielił (patrz pkt. 2.3 poniżej)
2. Za co odpowiada prokurent w spółce z o. o. a za co nie?
1. Za zobowiązania Spółki
Prokurent nie odpowiada za zobowiązania spółki (ani prywatnoprawne, czyli w obrocie z innymi kontrahentami, ani publicznoprawne – czyli podatkowe), na takich zasadach jak zarząd (czyli subsydiarnie) – art. 299 ksh.
2. Za swoje własne działania
Prokurent odpowiada wyłącznie za swoje własne działania lub zaniechania wobec spółki, w tym takie, które mogły spowodować szkodę spółki (czyli na zasadzie art. 415 k.c.), na zasadzie winy. Czyli jeśli działaniu prokurenta można przypisać winę, wówczas ponosi on odpowiedzialność odszkodowawczą wobec spółki lub innych podmiotów.
3. Za przekroczenie zakresu umocowania
Prokurent odpowiada za przekroczenie zakresu umocowania (np. za działanie po wygaśnięciu prokury).
4. Za niezgłoszenie wniosku o upadłość
Odpowiedzialność za niezgłoszenie wniosku o upadłość na czas (art. 21 ust. 2 ustawy prawo upadłościowe – w brzmieniu nadanym w 2016 r.).
Teoretycznie obecne brzmienie przepisu 21 ust. 2 PU, zobowiązuje do zgłoszenia wniosku o upadłość osoby prawnej spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami.
Z tym, że z istoty prokury wynika wyłącznie prawo do reprezentacji osoby prawnej, a nie do prowadzenia jej spraw. Stąd w orzecznictwie przyjmuje się, że ten przepis nie stanowi podstawy odpowiedzialności prokurenta.
Tu aktualność zachowuje orzeczenie SN wcześniejsze niż wejście w życie ww. przepisu:
Postanowienie Sądu Najwyższego z 15 marca 2013 r., wydane w sprawie o sygn. V CSK 177/12
„Prokurent nie ponosi odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, a zatem konsekwencji uchybienia obowiązkowi podjęcia stosownych działań i złożenia wniosku w odpowiednim terminie, ponieważ czynność złożenia wniosku mieści się w zakresie uprawnień prokurenta, a nie jego obowiązków”.
5. Odpowiedzialność karna
Odpowiedzialność karna na podstawie przepisu art. 308 kk.
Za przestępstwa określone w tym rozdziale odpowiada jak dłużnik lub wierzyciel, kto, na podstawie przepisu prawnego, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania, zajmuje się sprawami majątkowymi innej osoby prawnej, fizycznej, grupy osób lub podmiotu niemającego osobowości prawnej.
