Pierwszym krokiem do podziału tytułowego majątku, czyli majątku wspólnego małżonków, jest jego formalne “rozwiązanie”. Jednak co to oznacza i jak do tego doprowadzić? Od czego zatem zacząć podział majątku małżeńskiego? Wspólny majątek małżeński ustaje, gdy ustaje małżeństwo albo przez wprowadzenie rozdzielności majątkowej małżeńskiej. Dopiero z tą chwilą majątek zgromadzony w trakcie trwania małżeństwa można oficjalnie i skutecznie podzielić. Nie ma już tzw. współwłasności łącznej (bezułamkowej), a powstaje współwłasność w ułamkach. Jak zatem doprowadzić do powstania rozdzielności, ustania majątku wspólnego? Co zrobić, gdy małżonkowie nie mieli wspólnego majątku, ale dokonywali nakładów między majątkami osobistymi? O tym w dzisiejszym wpisie.
[lwptoc]
Inne wpisy na temat prawa rodzinnego znajdą Państwo tutaj.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą z zakresu PRAWA RODZINNEGO, w tym z zakresu PODZIAŁU MAJĄTKU.
Jeżeli potrzebujesz pomocy, zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818
Ustanie wspólności a powstanie rozdzielności
Jest wiele zdarzeń, które powodują ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej. Pierwszy na myśl przychodzi zapewne rozwód, który rozwiązując małżeństwo, rozwiązuje jednocześnie majątek wspólny małżonków. Od tego momentu powstaje wspomniana współwłasność ułamkowa. Ale rozwód to nie jedyne takie zdarzenie. Jedne są bardziej typowe, inne rzadziej spotykane. W zależności od przyczyny ustania wspólności majątkowej (w tym wprowadzenia rozdzielności majątkowej), inne mogą być drogi do osiągnięcia celu, jakim jest podział majątku wspólnego. Inni będą uczestnicy postępowania o podział majątku.
Śmierć jednego z małżonków
Najczęstszą przyczyną zakończenia związku małżeńskiego, a tym samym ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, ustania majątku wspólnego, jest śmierć jednego z małżonków. Zdarzenie to jest zatem jedną z podstaw do dokonania podziału majątku. Uczestnikami podziału majątku w tej sytuacji będą: żyjący małżonek oraz spadkobiercy zmarłego męża/żony. Podział majątku może być dokonany umownie lub w postępowaniu sądowym. W każdym wypadku podział ten może być połączony z działem spadku.
Podział majątku może być również dokonany już po śmierci obu małżonków. W tym wypadku uczestnikami postępowania będą spadkobiercy jednego i drugiego małżonka. Każdy z małżonków może mieć innych następców prawnych, a każdemu z nich będzie zależeć na tym, by to małżonek po którym on dziedziczy „uzyskał” z majątku wspólnego jak najwięcej lub konkretny jego składnik (np. nieruchomość). To, ile i co dany małżonek „uzyska” z majątku wspólnego, przełoży się na wartość odziedziczonego po nim spadku.
Rozwód
Kolejną, stosunkowo częstą, już wspomnianą, przyczyną ustania wspólności majątkowej między małżonkami jest orzeczenie przez sąd rozwodu, czyli rozwiązanie małżeństwa. Wyrok rozwodowy rozwiązuje małżeństwo z dniem jego uprawomocnienia się, a zatem dopiero od tego dnia następuje skutek rozwiązania więzi majątkowych i ustanie majątku wspólnego.
Teoretycznie podział majątku może nastąpić już w sprawie o rozwód – w tzw. wyroku rozwodowym, jednak w praktyce dzieje się tak bardzo rzadko. Zatem w praktyce podział majątku po rozwodzie dokonywany jest umownie lub w odrębnym postępowaniu sądowym. Jeżeli małżonkowie z podziałem majątku wspólnego wstrzymują się do rozwodu, to będą musieli poczekać do czasu, aż wyrok rozwodowy się uprawomocni.
Rozdzielność z mocy prawa
Inne wypadki, gdy będzie możliwe dokonanie podziału majątku, to powstanie rozdzielności majątkowej małżeńskiej. Po pierwsze rozdzielność ta powstanie z mocy prawa, na skutek wydania przez sąd określonego orzeczenia. Rozdzielność majątkowa powstanie z chwilą uprawomocnienia się tych orzeczeń i wtedy można myśleć o podziale majątku wspólnego.
Takimi orzeczeniami będą po pierwsze orzeczenia sądu odnoszące się do samego związku małżeńskiego – unieważnienie małżeństwa, orzeczenie separacji (wyrokiem albo postanowieniem). Ponadto rozdzielność majątkowa powstanie z mocy prawa w wypadku ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (ubezwłasnowolnienie orzeka sąd postanowieniem).
Wreszcie ogłoszenie upadłości jednego z małżonków powoduje powstanie rozdzielności, bowiem celem postępowania upadłościowego jest spłata długów za pomocą całego majątku upadłego. By uzyskać majątek na spłatę długów, należy dokonać podziału majątku małżeńskiego dłużnika. W takiej sytuacji wnioskodawcą w sprawie o podział majątku wspólnego może być nie tylko jeden z małżonków, ale również wierzyciel któregoś z nich.
Orzeczenie rozdzielności majątkowej przez sąd
Rozdzielność majątkowa małżeńska może powstać na skutek orzeczenia sądu w specjalnie do tego przewidzianym postępowaniu. Wnioskodawcą może być jeden z małżonków lub inny zainteresowany (najczęściej będzie to wierzyciel jednego z małżonków). Jeżeli z żądaniem (wnioskiem) występuje jeden z małżonków, to musi wskazać przyczynę, dla której rozdzielności nie wprowadzono na podstawie umowy notarialnej. Taką przyczyną może być np. brak kontaktu z drugim małżonkiem, odmowa drugiego małżonka w połączeniu z trwonieniem majątku. Z kolei inny zainteresowany, który występuje z wnioskiem o ustanowienie rozdzielności przez sąd powinien wykazać, że przysługuje mu wierzytelność względem jednego z małżonków i nie może otrzymać należnej mu spłaty bez dokonania podziału majątku wspólnego dłużnika i jego żony/męża. Wierzyciel ten będzie również uprawniony do wystąpienia do sądu z wnioskiem o podział majątku wspólnego.
Intercyza – umowa majątkowa małżeńska
Wreszcie zdarza się, że już po zawarciu małżeństwa, małżonkowie decydują się na zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej wprowadzającej ustrój rozdzielności majątkowej (potocznie umowę tę nazywa się intercyzą). Zawarcie intercyzy umożliwia dokonanie podziału majątku zarówno umownie, jak i sądowo, jeszcze w trakcie trwania małżeństwa. Zatem jest to dobry sposób, jeżeli małżonkowie chcą szybko i sprawnie podział majątku przeprowadzić. Jest to również dobre rozwiązanie, gdy wprawdzie co do samego podziału małżonkowie nie są zgodni, ale wiedzą, że chcą go dokonać np. równolegle do sprawy rozwodowej.
Na marginesie wspomnieć należy, że jeżeli intercyza została podpisana jeszcze przed zawarciem małżeństwa (a zatem przez narzeczonych) – tzw. intercyza przedmałżeńska, to majątek wspólny w ogóle nie powstanie. W tym wypadku co do zasady odpada kwestia podziału majątku wspólnego. Jednak w wypadku rozpadu takiego małżeństwa (lub z innych powodów) koniecznym może być rozliczenie nakładów dokonanych pomiędzy majątkami osobistymi małżonków.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą z zakresu PRAWA RODZINNEGO, w tym z zakresu PODZIAŁU MAJĄTKU.
Jeżeli potrzebujesz pomocy, zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818
Stan prawny: 05.2020 r.
Podstawa prawna: Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks cywilny
