Co to jest umorzenie udziałów
Umorzenie udziałów stanowi unicestwienie udziałów. Może ono dotyczyć albo całej partii udziałów danego wspólnika albo tylko części. W przypadku umorzenia wszystkich udziałów danego wspólnika, traci on przymiot uczestnictwa w spółce z o. o. (członkostwo w spółce). Teoretycznie umorzenie udziałów wspólnika nie powinno stanowić sankcji za jego zachowanie w spółce, dlatego regułą jest, że umorzenie przymusowe, wymaga wypłacenia występującemu wspólnikowi ceny za umarzane udziały.
[lwptoc]
Istnieją dwie przesłanki dopuszczalności umorzenia udziałów w spółce z o. o. Po pierwsze umorzenie jest dopuszczalne wyłącznie po wpisie spółki do rejestru. A po drugie – wymaga odpowiedniego postanowienia w umowie spółki. Czyli bez postanowienia dopuszczającego umorzenie udziałów w spółce, albo bez uprzedniej rejestracji spółki – czynność ta będzie niedopuszczalna.
Rodzaje umorzenia
Umorzenie udziałów w spółce z o. o. bywa klasyfikowane w różny sposób. Rozróżniamy umorzenie dobrowolne i przymusowe, umorzenie odpłatne i nieodpłatne, przez obniżenie kapitału zakładowego i z czystego zysku, automatyczne i sankcyjne. Oczywiście rozróżnienia powyższe opierają się o odmienne kryteria. W tym wpisie zajmiemy się umorzeniem dobrowolnym, nieodpłatnym. O innych rodzajach umorzenia napiszę w kolejnych wpisach.
Nieodpłatne umorzenie udziałów w spółce z o. o.
Jak już wskazałam powyżej, umorzenie nieodpłatne, musi również być dobrowolne. Albowiem zasadą jest, że umorzenie przymusowe musi być odpłatne. Tym samym stosując wykładnię a contrario umorzenie nieodpłatne, musi być dobrowolne.
Umorzenie dobrowolne, wymaga (oprócz postanowienia w umowie spółki dopuszczającego je) – jak sama nazwa wskazuje – zgody wspólnika, którego udziały mają być umorzone. Wspólnik powinien wyrazić zgodę w formie co najmniej pisemnej.
Zasadą przy umorzeniu udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest obniżenie kapitału zakładowego o kwotę stanowiącą sumę nominalnej wartości umarzanych udziałów. Wyjątkiem od tej zasady jest umorzenie z czystego zysku, które następuje bez obniżania kapitału zakładowego. Natomiast kodeks spółek handlowych milczy o tym, co zrobić w przypadku umorzenia nieodpłatnego. Czy trzeba obniżać kapitał zakładowy, skoro zmniejszamy liczbę składających się na niego części. Ale z drugiej strony nie wypłacamy wspólnikowi ustępującemu ani złotówki, zatem rzeczywisty kapitał zakładowy nie ucierpi.
Umorzenie przez obniżenie kapitału zakładowego
Otóż – z pewnością obniżenie kapitału zakładowego o kwotę równą sumie wartości nominalnych umarzanych udziałów jest dopuszczalne.W tej sytuacji najpierw zgromadzenie wspólników podejmuje uchwałę przewidzianą w art. 199 § 2 zd. 1. Ta pierwsza uchwała zawiera podstawę prawną umorzenia (że jest to umorzenie dobrowolne, do którego dojdzie w drodze nabycia od wspólnika udziałów własnych spółki). Nie ma mowy o cenie za udziały, albowiem umorzenie jest nieodpłatne. Następnie spółka zawiera z ustępującym wspólnikiem umowę nabycia udziałów w celu umorzenia. Kolejnym krokiem jest uchwała o obniżeniu kapitału (art. 263), należy także przeprowadzić procedurę konwokacyjną (art. 264 § 1). Następnie spółka zgłasza obniżenie kapitału do rejestru (art. 265). Umorzenie następuje wówczas z chwilą zarejestrowania obniżenia kapitału zakładowego (art. 199 § 7). Uchwała o obniżeniu kapitału, jako uchwała zgromadzenia wspólników o zmianie umowy spółki, wymaga większości 2/3 głosów (art. 246 § 1 k.s.h.), musi zostać zaprotokołowana przez notariusza (art. 255 § 3 k.s.h.) .
Umorzenie bez obniżenia kapitału
Okazuje się jednak, że można przeprowadzić umorzenie nieodpłatne także bez obniżania kapitału zakładowego. Otóż umorz
enie nieodpłatne jest szczególnym rodzajem umorzenia, przewidzianym w art. 199 § 3 k.s.h. Przepis ten milczy jednak na temat trybu dokonywania takiego umorzenia. Wnioskować z tego należy, że można tego dokonać w dowolny sposób, zatem także bez obniżania kapitału. W doktrynie jednak przyjmuje się, że kwota z tytułu umorzonych udziałów powinna być przepisana na inne fundusze spółki (kapitał zapasowy lub rezerwowy lub inny kapitał utworzony w spółce). Z pewnością taki tryb umorzenia, z pominięciem obniżenia kapitału zakładowego i procedury konwokacyjnej, jest dużo szybszy i prostszy w realizacji.
Pozostanie jedynie niezgodność pomiędzy kwotą kapitału zakładowego wpisaną do rejestru, a sumą udziałów pozostałych wspólników. To jednak jest sytuacja dopuszczalna i nie budząca wątpliwości. Pozostali wspólnicy w ogóle nie muszą tej sytuacji “prostować”.
Stan prawny: 02.2021
