[lwptoc]

Kiedy dziedziczy pasierb

Dziedziczenie pasierba nie jest częstą sytuacją, ale może mieć miejsce. O tym kiedy dziedziczy pasierb przeczytasz w dzisiejszym wpisie. Pasierb to syn męża lub żony z poprzedniego małżeństwa (lub poprzedniego nieformalnego związku).

Już we wcześniejszym wpisie (tutaj), pisałam o dziedziczeniu przez przysposobionych (potocznie adoptowanych). Mowa była o tym kiedy dziedziczą po wszystkich członkach przybranej rodziny, a kiedy tylko po wybranych. Wspomniałam też, że dziedziczenie w wypadku przysposobienia (adopcji) pasierbów cechują pewne wyjątki. Przyszła zatem pora, by o tej wyjątkowej sytuacji  – dziedziczeniu przez pasierbów napisać.

Inne wpisy na temat prawa rodzinnego znajdą Państwo tutaj, a na temat spadków tutaj.

Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą z zakresu PRAWA RODZINNEGO i PRAWA SPADKOWEGO.

Jeżeli potrzebujesz pomocy, zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818

Pasierb adoptowany

Po pierwsze, pasierb zawsze będzie dziedziczyć po swoim ojczymie (macosze), jeżeli został przez niego zaadoptowany (a mówiąc językiem prawniczym – przysposobiony) i to niezależnie od rodzaju adopcji (pełna/niepełna). O różnicach pomiędzy rodzajami adopcji, a także jej podstawowych skutkach pisałam tutaj.

Z czego zatem wynika odrębność. Wynika ona z odmiennych reguł dziedziczenia po rodzinie naturalnej przez przysposobionego, dalszej rodzinie przysposabiającego. Zgodnie z ogólną zasadą dziedziczenia przez przysposobionych w ramach przysposobienia pełnego, nie dziedziczą oni po żadnych ze swoich wstępnych naturalnych (rodzicach, dziadkach, itd.), a oni po nim. Inaczej jest, gdy jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka.

Przysposobiony pasierb nie traci praw do spadku po swoim naturalnym rodzicu (i jego rodzinie), który jest małżonkiem przysposabiającego ojczyma (macochy).

Jest i kolejna odmienność, gdy do przysposobienia doszło na skutek śmierci drugiego rodzica naturalnego. W tej sytuacji, sąd opiekuńczy orzekający przysposobienie w postanowieniu może zdecydować, o utrzymaniu praw i obowiązków wynikających z pokrewieństwa między dzieckiem a krewnymi zmarłego naturalnego rodzica. Pasierb znajdujący się w takiej sytuacji będzie zatem dziedziczyć aż po 3 rodzinach – obu rodzinach biologicznych (naturalnych) rodziców oraz rodzinie przysposabiającego.

Należy pamiętać, że pasierb przysposobiony dziedziczy na równi z naturalnymi dziećmi zmarłego (jest traktowany tak samo jak każde dziecko przysposabiającego) i małżonkiem zmarłego. Jest wraz z nimi w pierwszej grupie spadkobierców ustawowych. To wiąże się z tym, że dziedziczą w częściach równych, z tym wyjątkiem, że udział przypadający małżonkowi nie może być mniejszy niż jedna czwarta całości spadku.

Przykład:

Spadkodawca X ożenił się z Y, która posiadała 2 własnych dzieci z różnymi mężczyznami: A¹ i B¹. Małżeństwo X i Y miało jedno wspólne dziecko C.  X przysposobił jedynie jedno z dzieci Y – A¹ (ojciec tego dziecka już nie żył). X zmarł w 2019 r. nie spisawszy testamentu. Spadek po nim z ustawy odziedziczą żona Y, dziecko naturalne C oraz dziecko przysposobione A¹ każdy 1/3 część spadku.  B¹ nie będzie dziedziczyć po X, ponieważ nie był przysposobionym pasierbem, a otwarcia spadku dożyli ustawowi spadkobiercy X.

Pasierb nieadoptowany

Kodeks cywilny przewiduje jeszcze drugą sytuacją, w której do dziedziczenia po ojczymie (macosze) może dojść pasierb. Jest tak, gdy spadkodawca nie pozostawił żadnych innych spadkobierców ustawowych, gdyż nie dożyli oni otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy). Chodzi tu o sytuację, w której pasierb dziedziczy po ojczymie (macosze) pomimo, że nie został przez niego (przez nią) przysposobiony.

Brak jest spadkobierców ustawowych ojczyma (macochy), gdy nie miał dzieci naturalnych (lub zmarły one przed nim bezpotomnie), nie żyje już jego żona (odpowiednio mąż) – w tym rodzic pasierba, nie żyją inni dalsi krewni zmarłego (rodzice, rodzeństwo, dziadkowie i ich zstępni – stryjowie, wujowie, kuzynostwo itd.).

Poza brakiem małżonka i krewnych zmarłego, musi zostać spełniona jeszcze dodatkowa przesłanka. By pasierb mógł odziedziczyć spadek, pomimo że nie został przysposobiony przez ojczyma (macochę), nie mogą żyć oboje rodzice naturalni pasierba. Ta przesłanka wynikająca z kodeksu cywilnego budzi jednak spory wśród prawników, gdyż skutkuje kontrowersyjnymi rezultatami.

Jeżeli pozostało kilku pasierbów (pasierbic) spełniających wskazane przesłanki, dziedziczyć będą oni w częściach równych.

Przykład:

Spadkodawca X ożenił się z Y, która posiadała 2 dzieci: A¹ i B¹, przy czym z różnymi mężczyznami (odpowiednio ojcami dla nich byli A i B). X nie przysposobił żadnego z dzieci Y. X zmarł w 2019 r. Y zmarła wcześniej, bo już w 2010 r. A nadal żyje, jednak nigdy nie miał kontaktu ze swoim dzieckiem A¹, który nie zna swojego biologicznego ojca, a jak ojca traktował zawsze X. Z kolei X zawsze traktował A¹, jak swoje dziecko. B zmarł w 2015 r., mając przez całe życie stały kontakt ze swoim dzieckiem B¹.

W 2019 r. nie żyli już rodzice X i jego dziadkowie, nie miał rodzeństwa, rodzeństwa nie mieli też jego rodzice. Nie pozostawił żadnej rodziny, a w chwili śmierci nie żyła też  jego żona tj. Y. Przy życiu pozostali jedynie pasierbowie A¹ i B¹. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami spadkobiercą ustawowym po X będzie tylko B¹, a A¹ nie, ponieważ jeden z jego biologicznych rodziców nadal żyje.

Za zasadny zatem trzeba uznać postulat by przesłankę „nie dożycia chwili otwarcia spadku” przez oboje biologicznych rodziców pasierba ograniczyć jedynie do rodzica, który jest małżonkiem spadkodawcy. Nie powinna ona obejmować obojga rodziców naturalnych pasierba. Innym rozwiązaniem problemu, dopóki nie nastąpi zmiana przepisów w tym zakresie, będzie sporządzenie testamentu przez ojczyma (macochę). W testamencie mają przecież całkowitą dowolność dokonania rozrządzeń na wypadek swojej śmierci.

Stan prawny 05.2020 r.