Praktyka pokazuje, że wiele osób, zwłaszcza niemających na co dzień do czynienia z prawem, uważa, że odstąpienie od umowy to to samo co jej wypowiedzenie. Tak jednak nie jest. W prawie nic nie jest (a przynajmniej nie powinno być) przez przypadek. Ustawodawca celowo rozróżnił te pojęcia (nie posługując się synonimami). Umiejętność ich rozróżniania może pozwolić uniknąć w przyszłości negatywnych konsekwencji prawnych. Zapraszam więc do lektury dzisiejszego wpisu Odstąpienie a wypowiedzenie umowy.
Zapraszam do zapoznania się z ofertą kancelarii dla przedsiębiorców TUTAJ oraz dla osób fizycznych TUTAJ.
[lwptoc]
Odstąpienie od umowy
Odstąpienie od umowy może nastąpić na podstawie ustawy lub umowy.
Ustawowe odstąpienie od umowy
Żeby można było skorzystać z ustawowego prawa do odstąpienia jedna ze stron musi dopuścić się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy. W tej sytuacji druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania umowy. Musi jednak wówczas zastrzec, że w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Strona może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego albo po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
W przypadku jeśli świadczenie obu stron jest podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się zwłoki tylko co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługuje drugiej stronie, według jej wyboru, albo do tej części albo co do całej reszty niespełnionego świadczenia. Strona może również odstąpić od umowy w całości, jeśli wykonanie częściowe nie byłoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy (wiadomy drugiej stronie).
Umowne odstąpienie od umowy
Jeśli z kolei chodzi o umowne odstąpienie od umowy, to strony mogą zastrzec, że jednej z nich lub obu, przysługiwać będzie prawo do odstąpienia od umowy w ciągu oznaczonego terminu. Nie można zastrzec w umowie bezterminowego prawa do odstąpienia od umowy, ponieważ mogłoby to prowadzić do nadużyć.
W razie wykonania umownego prawa odstąpienia od umowy, umowa uważana będzie za niezawartą. Skutkuje to tym, że strony będą musiały zwrócić sobie w stanie niezmienionym, wszystko to co świadczyły sobie nawzajem dotychczas w ramach umowy. Chyba, że zmiana była konieczna w granicach tzw. zwykłego zarządu. W tym kontekście pamiętać jednak należy, że za świadczone usługi oraz za korzystnie z rzeczy drugiej stronie będzie należne odpowiednie wynagrodzenie. Zastrzegając umowne prawo odstąpienia od umowy, strony mogą uzależnić skuteczność takiego oświadczenia woli od zapłaty tzw. odstępnego (określonej sumy pieniężnej). Strony mogą, ale nie muszą, uzależnić możliwość skorzystania z prawa do odstąpienia od umowy od zaistnienia (lub niezaistnienia) określonego zdarzenia.
Wypowiedzenie umowy
Możliwość wypowiedzenia umowy może nastąpić na podstawie umowy lub ustawy
Ustawowe wypowiedzenie umowy
Zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez jedną ze stron. Wypowiedzenie może nastąpić z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po złożeniu wypowiedzenia. W przypadku wypowiedzenia umowy strony nie mają obowiązku zwracania sobie dotychczas uiszczonych świadczeń. Uważa się, że umowa została zawarta (trwała przez jakiś okres), ale zakończyła się nie skutek wypowiedzenia.
Umowne wypowiedzenie umowy
Na zasadzie swobody umów, strony mogą w umowie określić kiedy i na jakich zasadach będą mogły w przyszłości wypowiedzieć umowę.
Odstąpienie a wypowiedzenie umowy – podobieństwa i różnice
Podstawowym podobieństwem pomiędzy odstąpieniem a wypowiedzeniem umowy jest skutek w postaci rozwiązania stosunku prawnego. Innymi słowy zakończenie umowy. Zarówno odstąpienie od umowy, jak i jej wypowiedzenie, następuje na podstawie jednostronnego oświadczenia woli składanego drugiej stronie. Podstawowa różnica pomiędzy odstąpieniem a wypowiedzeniem umorzy sprowadza się do tego, że odstąpienie działa na przeszłość a wypowiedzenie na przyszłość. Co do zasady również wypowiedzenie umowy znajduje zastosowanie w przypadku umów o charakterze ciągłym, takich jak np. najem czy dzierżawa. Natomiast odstąpienie od umowy znajduje najczęściej zastosowanie w przypadku umów rezultatu, takich jak np. umowa o dzieł czy o roboty budowlane. Znajdują jednak zastosowanie również w przypadku umów o charakterze ciągłym.
Stan prawny na 10.2020 r.
Podstawa prawna: Kodeks cywilny
