Ile odziedziczy żona (mąż) po swoim współmałżonku i czy zawsze dziedziczy. O tym w dzisiejszym wpisie.
Ile odziedziczy małżonek po zmarłym mężu (żonie)
Zgodnie z kodeksem cywilnym do pierwszego kręgu spadkobierców po zmarłym, poza dziećmi, należy małżonek (art. 931 § 1 kodeksu cywilnego). Sytuacja małżonka jest uprzywilejowana, bowiem jego udział, gdy dziedziczy razem z dziećmi zmarłego, nie może być niższy niż 1/4. Oznacza to, że gdy spadkodawca miał 6 dzieci i małżonka, to podział spadku nie będzie równy. Małżonek pozostały przy życiu odziedziczy 1/4 spadku, z kolei każde z dzieci po 1/8.
Inaczej będzie, gdy zmarły miał małżonka, ale nie miał dzieci. W tej sytuacji żona (mąż) dziedziczy w zbiegu z rodzicami zmarłego (ewentualnie jego rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa), a jej (jego) udział wyniesie aż 1/2 spadku (art. 933 § 1 kodeksu cywilnego).
Wreszcie w braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa, małżonek odziedziczy cały spadek (art. 933 § 2 kodeksu cywilnego).
Małżonek dziedziczy również cały spadek, gdy spadkodawca powołał go do dziedziczenia w testamencie, jako jedynego spadkobiercę.
Inne wpisy na temat prawa rodzinnego znajdą Państwo tutaj, a na temat spadków tutaj.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą z zakresu PRAWA RODZINNEGO i PRAWA SPADKOWEGO.
Jeżeli potrzebujesz pomocy, zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818
Zapis naddziałowy
Ponadto małżonkowi przysługuje dodatkowy udział rzeczowy w spadku (ponad udział w spadku ustalony na podstawie ogólnych przepisów), o ile pozostawał we wspólnym pożyciu ze spadkodawcą do końca jego życia. Innymi słowy do końca tworzyli małżeństwo w tzw. trzech sferach: uczuciowej, fizycznej i materialnej.
Zatem małżonek dziedziczący w zbiegu z innymi spadkobiercami może żądać ze spadku, ponad swój udział spadkowy, przedmiotów urządzenia domowego, z których za życia spadkodawcy korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam (tzw. zapis naddziałowy).
Zapisu naddziałowego nie można żądać od zstępnych spadkodawcy (czyli dzieci, wnuków), którzy mieszkali z nim w chwili jego śmierci.
Kiedy małżonek nie dziedziczy nic
Testament i wydziedziczenie
Po pierwsze żona (mąż) nie odziedziczy nic, gdy spadkodawca sporządził testament, w którym powołał do spadku inne osoby, z wyłączeniem małżonka, którego dodatkowo wydziedziczył. Wydziedziczył, czyli pozbawił prawa do zachowku. Więcej o wydziedziczeniu i zachowku przeczytasz tutaj.
Separacja
O ile oczywistym jest, że przepisów o dziedziczeniu ustawowym małżonka nie stosuje się do byłego męża/żony (wszak już małżonkiem nie jest), to nie koniecznie mamy tę wiedzę na temat małżonków pozostających w separacji.
Tymczasem małżonek pozostający w separacji znajduje się w analogicznej sytuacji. Powyższe wynika zarówno z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jak i wprost z kodeksu cywilnego. Zatem z mocy ustawy małżonek pozostający w separacji nie dziedziczy. Skutki separacji są w tym zakresie takie same jak skutki rozwodu. Małżonek ten traci prawo do zachowku, jak i zapisu naddziałowego, o którym była mowa powyżej. Należy pamiętać, że dla wystąpienia tego skutku, orzeczenie sądu o separacji (nie zależnie czy będzie to postanowienie czy wyrok, więcej na ten temat można przeczytaj tutaj) musi być prawomocne najpóźniej w chwili śmierci spadkodawcy.
Postępowanie o rozwód lub separację
Czasem od dziedziczenia zostanie wyłączony również małżonek będący w trakcie trwania postępowania o rozwód lub separację. Małżonek ten jest wyłączony od dziedziczenia na podstawie orzeczenia sądu (zatem nie z mocy prawa), jeżeli:
- spadkodawca przed śmiercią wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy małżonka pozostającego przy życiu i żądanie to było uzasadnione,
- wyłączenia tego małżonka od dziedziczenia zażąda uprawniona osoba w odpowiednim terminie.
Wyłączenia od dziedziczenia, o którym mowa, może żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem. Uwaga, termin wytoczenia powództwa jest ograniczony do 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o otwarciu spadku (o śmierci spadkodawcy). W każdym jednak wypadku nie można pozwu złożyć po upływie jednego roku od otwarcia spadku.
Stan prawny na: 04.2020 r.
