[lwptoc depth=”1″]
Emerytura po zmarłym mężu (żonie) a staż małżeński
Potocznie zwykło się mówić o tym, że po śmierci męża (żony) pozostający przy życiu małżonek może dostać po nim (niej) emeryturę. Emerytura po mężu, lub emerytura po żonie to potoczna nazwa, bowiem w rzeczywistości chodzi o rentę rodzinną. Świadczenie to uregulowane jest w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych. Tam też szukać należy przesłanek do jej otrzymania. Nie jest bowiem tak, że każda wdowa (wdowiec) uprawniona będzie do jej otrzymania.
Jeżeli potrzebujesz pomocy zapraszamy do kontaktu – biuro@adwokatagk.pl lub tel. 322541818.
Nie każdy dostanie świadczenie
Żeby otrzymać rentę rodzinną (emeryturę po mężu, żonie) należy spełnić ściśle określone we wspomnianej ustawie przesłanki. Renta rodzinna przysługuje, jeżeli w chwili śmierci zmarły miał ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Świadczenie to należy się również, jeżeli zmarły w chwili śmierci spełniał warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.
Renta rodzinna przysługuje również wtedy, gdy zmarły mąż (żona) w chwili śmierci pobierał zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Dwie grupy wdów (wdowców)
Ustawa dzieli wdowy (wdowców) na dwie grupy. W zależności od tego, czy przed śmiercią małżonka pozostawali oni we wspólności małżeńskiej czy nie, będą musieli spełnić dodatkowe przesłanki. Oczywiście łatwiej będzie uzyskać rentę rodzinną małżonkowi pozostającemu w takiej wspólności. Ale z drugiej strony, w niektórych wypadkach, nawet małżonek rozwiedziony może na to świadczenie liczyć.
Wdowa (wdowiec) pozostający we wspólności małżeńskiej
Najpierw jednak wyjaśnić trzeba czym jest ta wspomniana wspólność małżeńska. Wspomniana ustawa milczy na ten temat. Niemniej, definicja tej wspólności wykształciła się na skutek stosowania prawa. Innymi słowy można ją sformułować w oparciu o dotychczasowe orzecznictwo sądowe w tym zakresie. Przez wspólność małżeńską rozumie się zarówno wspólność majątkową, jak i wspólne zamieszkiwanie, prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, wspólnego pożycia, wierność małżeńską i współdziałanie dla dobra rodziny.
Jeżeli zatem między małżonkami wyżej opisana wspólność małżeńska istnieje, to wdowa (wdowiec) by uzyskać rentę rodzinną musi dodatkowo:
- w chwili śmierci męża (żony) mieć ukończonych 50 lat lub być niezdolnym do pracy albo
- wychowywać co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu (żonie), które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej,
- świadczenie otrzyma również wdowa (wdowiec), która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża (żony), o ile nastąpiło to w ciągu 5 lat od jego (jej) śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w punkcie poprzednim.
Czasowa renta rodzinna
Wdowa (wdowiec) niespełniająca wyżej opisanych przesłanek może liczyć ewentualnie na rentę czasową, o ile nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania. Co do zasady, renta czasowa przysługuje przez okres jednego roku od chwili śmierci męża (żony). Wyjątkowo może przysługiwać do 2 lat od śmierci męża (żony). Będzie tak, jeżeli pozostały przy życiu małżonek uczestniczy w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej.
Małżonek rozwiedziony lub niepozostający we wspólności małżeńskiej
Po spełnieniu dodatkowej przesłanki, nawet małżonek rozwiedziony będzie miał prawo do renty rodzinnej. Na tych samych zasadach rentę otrzyma również wdowa (wdowiec), która do chwili śmierci męża nie pozostawała z nim (nią) we wspólności małżeńskiej. Dotyczy to na przykład separacji faktycznej lub prawnej (orzeczonej wyrokiem sądu). Tą dodatkową przesłanką jest posiadanie w chwili śmierci męża (żony) prawa do alimentów z jego (jej) strony. Prawo do tych alimentów musi być ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.
Innymi słowy, małżonek rozwiedziony lub niepozostający we wspólności małżeńskiej, aby ubiegać się o rentę rodzinną, musi mieć zasądzone od drugiego małżonka alimenty.
Staż małżeński
Wbrew temu, co czasem można usłyszeć, przyznanie renty rodzinnej nie jest zależne od długości stażu małżeńskiego. O tego rodzaju przesłance przede wszystkim nie ma wzmianki w przepisach wspomnianej ustawy. Brak takiej przesłanki potwierdza orzecznictwo. M.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 21 stycznia 2014 r. sygn. akt III AUa 505/13. Sąd słusznie wskazał, że staż małżeński nie wpływa na prawo do renty rodzinnej. Zatem nie jest ważne czy małżeństwo trwało 20 lat czy 20 dni. Jeżeli małżonek pozostający przy życiu spełnia wyżej wskazane przesłanki ustawowe, to przysługuje mu prawo do renty rodzinnej.
Stan prawny styczeń 2020 r.
Jeśli potrzebujesz pomocy w sprawach z zakresu renty rodzinnej – zapoznaj się z naszą ofertą – kliknij tutaj lub do kontaktu bezpośredniego.
