Czy pracodawca ma obowiązek umożliwić pracownikowi wzięcie udziału w szkoleniu podnoszącym kwalifikacje zawodowe?

Nie ulega wątpliwości, że w dzisiejszych czasach niezwykle aktualne pozostaje stwierdzenie kto nie idzie do przodu, ten się cofa. Takim „pójściem do przodu” są m.in. szkolenia podnoszące kwalifikacje zawodowe. Często jednak te szkolenia odbywają się w godzinach pracy pracownika. Czy w tej sytuacji pracownik będzie mógł wziąć udział w tym szkoleniu? Czy będzie musiał  wziąć w pracy urlop bezpłatny? W jaki sposób pracownik w tej sytuacji pogodzić prace z chęcią rozwoju zawodowego?

Odpowiedzi na te pytania dostarcza kodeks pracy. Okazuje się, że ustawodawca zobowiązał pracodawcę do ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Nie oznacza to jednak, że pracodawca musi wyrazić pracownikowi zgodę na jego udział w każdym jednym szkoleniu. Na co więc może w tym zakresie liczyć pracownik?

Potrzebujesz pomocy z zakresu prawa pracy? Chcesz poznać obowiązki i przywileje pracownika? Chcesz skutecznie egzekwować prawo jako pracodawca? – PRAWO PRACY

Jeżeli potrzebujesz pomocy, zapraszamy do kontaktu – adwokat Katowice – biuro@adwokatagk.pl tel. 322541818

Czym jest podnoszenie kwalifikacji zawodowych?

W pierwszej kolejności wyjaśnić należy co należy rozumieć przez pojęcie „podnoszenia kwalifikacji zawodowych”. Jest to zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy (czyli teorii) i umiejętności (czyli praktyki) przez pracownika. To podnoszenie kwalifikacji zawodowych może odbywać się z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą.

Czy pracodawca może zobowiązać pracownika do podniesienia kwalifikacji zawodowych?

Pracodawca może zobowiązać swojego pracownika do podniesienia kwalifikacji zawodowych niezbędnych do wykonywania pracy na danym stanowisku (dotychczasowym lub planowanym). To zobowiązanie może sprowadzić się do skierowanie pracownika na szkolenie w formie szkolnej lub pozaszkolnej. Forma szkolna to na przykład studia licencjackie, studia wyższe lub studia podyplomowe. Forma pozaszkolna to z kolei na przykład kursy zawodowe, lub praktyka zawodowa. Pracownik musi przy tym pamiętać, że takie zobowiązanie traktować należy jako polecenie służbowe ze wszystkimi związanymi z tym konsekwencjami.

Czy pracownik może wyjść z inicjatywą podniesienia kwalifikacji zawodowych?

Oczywiście, inicjatywa w zakresie podnoszenia kwalifikacji zawodowych może również wyjść od pracownika. W tej sytuacji pamiętać jednak należy, że ostatnie słowo zawsze należy do pracodawcy. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych musi bowiem być przydatne do wykonywania przez pracownika pracy. To z kolei podlega ocenie tego pracodawcy. Pracodawca nie ma bowiem obowiązku wyrażania takiej zgody.

Urlop szkoleniowy oraz zwolnienie z dnia pracy – kiedy i na jakich warunkach przysługuje?

Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługuje urlop szkoleniowy oraz zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania. Istotne jest przy tym to, że za ten czas pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Urlop szkoleniowy przysługuje w wymiarze 6 dni dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych, do egzaminu maturalnego, do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie lub egzaminu zawodowego. Na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego pracownik ma z kolei 21 dni w ostatnim roku studiów.

Tych świadczeń pracodawca nie może odmówić pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe, są one obligatoryjne.

Dodatkowe świadczenia związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych

Oprócz wskazanych powyżej świadczeń, pracodawca może (a zatem już nie musi) przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia. Jest to w szczególności zwrot opłat za to kształcenie, przejazdy, podręczniki i zakwaterowanie (w całości lub w części). Wymienione świadczenia są najczęściej występującymi w praktyce, jednak nie jedynymi dodatkowymi świadczeniami. Świadczy o tym użyty przez ustawodawcę zwrot „w szczególności”. W praktyce wszystko będzie  zależało od indywidualnych uzgodnień dokonanych przez strony (pracodawcę i pracownika). Wartość tych dodatkowych świadczeń jest zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Forma i warunki zawarcia umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych

Co do zasady, dla zawarcia umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych nie jest wymagana forma pisemna, z jednym ale. To “ale” sprowadza się do sytuacji, w której pracodawca zamierza zobowiązać pracownika do pozostania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Wówczas strony będą musiały zawrzeć umowę pisemną, w której określą wzajemne prawa i obowiązki.

Warto jednak, dla uniknięcia jakichkolwiek wątpliwości, w każdej sytuacji regulować wzajemne prawa i obowiązki związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych. Ma to istotne znaczenie dla celów dowodowych.

W przypadku umów o podnoszenie kwalifikacji zawodowych strony nie mają tak daleko idącej swobody kształtowania jej treści, jak to ma miejsce na gruncie kodeksu cywilnego. Ustawodawca wprowadził tzw. minimalny poziom ochrony pracownika, którego pracodawca nie może naruszyć.

Czy pracownik może zostać zobowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę w związku z podnoszeniem przez niego kwalifikacji zawodowych?

W niektórych sytuacjach pracownik podnoszący kwalifikacje zawodowe może zostać obowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę. Może to mieć miejsce w czterech sytuacjach.

Po pierwsze, w sytuacji, w której pracownik bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji.

Po drugie, w sytuacji, w której pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika. Musi to jednak mieć miejsce w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu. Nadto, musi to mieć również miejsce w terminie określonym w umowie o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych, nie dłuższym jednak niż 3 lata.

Po trzecie, w sytuacji, w której pracownik, we wskazanym powyżej terminie, rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem. Wyjątkiem jest przy tym wypowiedzenie umowy o pracę spowodowane mobbingiem.

Wreszcie, po czwarte, w sytuacji, w której pracownik, we wskazanym powyżej terminie, rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z powodu wydania orzeczenia lekarskiego stwierdzającego szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika. Nie dotyczy to sytuacji, w której pracodawca przeniesie pracownika do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe (w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim) lub z powodu mobbingu, pomimo braku przyczyn określonych w tych przepisach.

W tych sytuacjach zwrot kosztów następuje w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia.

Stan prawny na 12.2019